Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Farkındalık Geliştirmede Okul Öncesi Çocuk Kitaplarımız Nitelikli mi?

Arzu Arıkan; Gözde Tomris; Gülhan Yılmaz Bursa; D. Merve Tuna

doi:10.16916/aded.797738

Araştırma Makalesi

How is the Quality of Preschool Children's Books in Raising Awareness About Individuals with Special Needs?

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 19 - 44, 30.01.2021

Arzu Arıkan , Gözde Tomris , Gülhan Yılmaz Bursa , D. Merve Tuna

https://doi.org/10.16916/aded.797738

Cited By: 5

Öz

This study describes the qualities of preschool children's books containing special needs characters and identifies relevant books to raise awareness about special needs during preschool education. The qualitative study used document analysis and evaluated the books using an international scale. For sampling, three online bookstores and various publishers' websites were searched in Turkey. A total of 20 children's books met the selection criterion out of 58 children's books. Inter-rater reliability was calculated to determine the reliability. The findings suggest that preschool teachers can use the books receiving positive or neutral quality ratings in different dimensions including general features of the books, personal portrayals, social interactions and exemplary practices to develop awareness about special needs. However, the observed need for adaptation for some books, underrepresentation of some disability groups, and an insufficient number of books written in the Turkish language reveal a critical gap regarding the children’s books.

Anahtar Kelimeler

Inclusive education, Dolly Gray Children's Literature Awards, mainstreaming, inclusion, document analysis, preschool teachers

Kaynakça

Ackah-Jnr, F. R. (2020). Inclusive education, a best practice, policy and provision in education systems and schools: The rationale and critique. European Journal of Education Studies, 6(10), 171-183. doi: 10.5281/zenodo.360512
Ağgül-Yalçın, F. ve Yalçın, M. (2018). Okul öncesi öğretmenlerin okul öncesi eğitimin sorunlarıyla ilgili görüşleri: Ağrı ili örneği. Elementary Education Online, 17(1), 367-383. Doi 10.17051/ilkonline.2018.413784
Armstrong, A. C. Armstrong, D. ve Spandagou, I. (2010). Inclusive education: International policy & practice. London: SAGE Publications Ltd.
Bakkaloğlu, H. Sucuoğlu, B. ve Özbek, A. B. (2019). Okul öncesinde özel gereksinimli olan ve normal gelişen çocukların sosyal kabul düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 18(2), 521-538. doi:10.17051/ilkonline.2019.562011
Boer, A., Pijl, S. J., Post, W. ve Minnaert, A. (2013). Peer acceptance and friendships of students with disabilities in general education: The role of child, peer, and classroom variables. Social Development, 22(4), 831-844. doi: 10.1111/j.1467-9507.2012.00670.x
Bricker, D. (1995). The challenge of inclusion. Journal of early intervention, 19(3), 179-194. https://doi.org/10.1177/105381519501900301
Burke, K. ve Sutherland, C. (2004). Attitudes toward inclusion: Knowledge vs. experience. Education, 125(2), 163-172.
Buysse, V., Wesley, P. W., Bryant, D. ve Gardner, D. (1999). Quality of early childhood programs in inclusive and noninclusive settings. Exceptional Children, 65(3), 301-314.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Erkan-Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Cross, A. F., Traub, E. K., Hutter-Pishgahi, L. ve Shelton, G. (2004). Elements of successful inclusion for children with significant disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 24(3), 169-183.
Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-137.
Diamond, K. E. ve Hestenes, L. L. (1996). Preschool children's conceptions of disabilities: The salience of disability in children's ideas about others. Topics in Early Childhood Special Education, 16(4), 458-475. doi:10.1.1.839.5806&rep=rep1&type=pdf
Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 Yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(2), 44-69.
Doğaroğlu, T. ve Dümenci, S. B. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460-473.
Dyches, T. T. ve Prater, M. (2000). Developmental disability in children’s literature: Issues and annotated bibliography. Reston, VA: Council for Exceptional Children/Mental Retardation and Developmental Disabilities (78 pages; work solicited by CEC/MRDD for inclusion in the “Prism” series of monographs).
Dyches, T. T. ve Prater, M. A. (2005). Characterization of developmental disability in children's fiction. Education and Training in Developmental Disabilities, 40(3), 202-216.
Dyches, T. T., Egan, K., Moss, K., Grow, H., Black, S. ve Prater, M. A. (2018). Same but different: Characters with developmental disabilities in current juvenile literature. DADD Online Journal: Research to Practice, 5(1), 73-89. https://scholarsarchive.byu.edu/facpub/2978 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 28.10.2019).
Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Cramer, S. F. (2001). Characterization of mental retardation and autism in children's books. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 36(3), 230-243.
Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Leininger, M. (2009). Juvenile literature and the portrayal of developmental disabilities. Education and Training in Developmental Disabilities, 44(3), 304-317.
Eğitim Reformu Girişimi (ERG) (2016). Türkiye’de kapsayıcı eğitimi yaygınlaştırmak için politika önerileri. http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/ERG_KapsayiciEgitim_Politika_Onerileri.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 28.10.2019).
Erdoğan, F. K. ve Baş, S. (2018). Özel gereksinimli birey farkındalığının 4-6 yaş çocuklarına kazandırılması. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1). 101-114. doi:https://doi.org/10.21612/yader.2018.007
Eratay, E. ve Sazak-Pınar, E. (2006). Genel eğitim sınıflarındaki zihinsel engelli öğrencilerin arkadaşlık ilişkilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 24- 47.
Favazza, P. C., LaRoe, J., Phillipsen, L. ve Kumar, P. (2000). Representing young children with disabilities in classroom environments. Young Exceptional Children, 3(3), 2-8.
Favazza, P. C., Ostrosky, M., & Mouzourou, C. (2016). The making friends program: Supporting acceptance in your K-2 classroom. Baltimore: Brookes Publishing.
Gönen, M., Dursun, A., Topcu-Bilir, Z., Tarman, I. ve Nur, I. (2015). A study on the depiction of disability in illustrated story books. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 50, 275-292.
Gök, G. ve Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
Güzelyurt, T. ve Saraç, S. (2018). 48-66 Aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? Bir Delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(1), 52-75.
Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. Journal of Turkish Studies, 11(4), 471-.492. doi: https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.9086
Kangal, S. B., Karaaslan, A. ve Arslan, S. (2018). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarında yer alan baba figürünün incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(2), 18-31.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. (25. Basım), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında “karakter” kavramı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 33, 60-79.
Karadağ, F., Yıldız-Demirtaş, V. ve Girli, A. (2014). Okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciyi tercih etme durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(31), 191-215.
Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı. (s.77-123). Ankara: Grafiker Yayınları.
Kaymaz, Ç. (2017). Özel gereksinimliliği içeren Türkçe ve çeviri resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez Numarası: 468855)
Kırkgöz, S. ve Diken, İ. H. (2019). Özel gereksinimli kahramanı bulunan resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 493-513. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967201932175
Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415.
Leininger, M., Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Heath, M. A. (2010). Newbery award winning books 1975–2009: How do they portray disabilities? Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(4), 583-596.
MEB (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname.https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararnme.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 09.11.2019).
MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 30.02.2020).
MEB (2018a). Kapsayıcı eğitim projesi. https://oygm.meb.gov.tr/www/kapsayici-egitim-projesi-inclusive adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi:28.10.2019).
MEB (2018b). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 16.06.2019).
MEB (2018c). Milli eğitim istatistikleri: Örgün eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 16.06.2019).
Mert, O., Albayrak, F. ve Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
Metin, N., Şenol, B. ve Yumuş, M. (2015). Okul öncesi eğitim sınıflarına kaynaştırılan otistik çocukların sosyometrik statülerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 483-490.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: genişletilmiş bir kaynak kitap (1. Baskı). S. Akbaba Altun ve A. Ersoy (Çev. Eds). Ankara: Pegem Akademi.
Mncube, V. S. ve Lebopa, N. (2019). The dynamics of implementing inclusive education in schools. Global Education in Practice: Teaching, Researching, and Citizenship, 17, 146-152. Doi: 978-619-7326-08-6
Nelson, A. ve Nelson, V. (2016). “Other” characters: The gendering and racialization of “disability” within Newbery award-winning books. Canadian Journal of Family and Youth, 8(1), 73-101.
Odom, S. L., Buysse, V. ve Soukakou, E. (2011). Inclusion for young children with disabilities: A quarter century of research perspectives. Journal of Early Intervention, 33(4), 344-356. https://doi.org/10.1177/1053815111430094
Odom, S. L., Zercher, C., Li, S., Marquart, J. M., Sandall, S. ve Brown, W. H. (2006). Social acceptance and rejection of preschool children with disabilities: A mixed method analysis. Journal of Educational Psychology, 98(4), 807-823. https://doi.org/10.1037/0022-0663.98.4.807
Ostrosky, M. M., Mouzourou, C., Dorsey, E. A., Favazza, P. C. ve Leboeuf, L. M. (2015). Pick a book, any book: Using children’s books to support positive attitudes toward peers with disabilities. Young Exceptional Children, 18(1), 30-43. https://doi.org/10.1177/1096250613512666
Ökcün-Akçamuş, M. Ç. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal iletişim becerileri ve dil gelişim özellikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(02), 163-192.
Özaydın, L. ve Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189-226.
Pamuk, D. K. ve Mazhar, B. A. L. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitimde çocukların dil gelişim sürecine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 737-754.
Peck, C. A., Carlson, P. S., Helmstetter, E. (1992). Parent and teacher perceptions of outcomes for nonhandicapped children enrolled in integrated early childhood programs: A statewide study. Journal of Early Intervention, 16, 53-63.
Prater, M. A., Dyches, T. T. ve Johnstun, M. (2006). Teaching students about learning disabilities through children's literature. Intervention in School and Clinic, 42(1), 14-24. https://doi.org/10.1177/105381519201600105
Price, C. L., Ostrosky, M. M. ve Mouzourou, C. (2016). Exploring representations of characters with disabilities in library books. Early Childhood Education Journal, 44(6), 563-572. doi:10.1007/s10643-015-0740-3
Price, C. L., Ostrosky, M. M. ve Santos, R. M. (2016). Reflecting on books that include characters with disabilities. YC Young Children, 71(2), 30-37.
Rahayu, W. F. ve Kurniawati, F. (2019). The influence of teacher self-efficacy in teaching towards teacher attitude in inclusive preschool. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 388, 101-106. https://doi.org/creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0
Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem.
Sevim, O. (2020). Çocuk edebiyatıyla ilgili lisansüstü çalışmalardaki eğilimler: Bir içerik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 124-144.
Siagian, P. E. ve Kurniawati, F. (2019). Inclusive preschool teachers: their attitude and engagement toward inclusive education. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 388, 117-121. https://doi.org/creativecommons.org/licenses/by-nc/5.0
Smith, T. E. C., Polloway, E. A., Patton, J. R. ve Dowdy, C. A. (2012). Teaching students with special needs in inclusive settings (6th ed.). Boston: Pearson Education Inc.
Smith-D'Arezzo, W. M. ve Moore-Thomas, C. (2010). Children's perceptions of peers with disabilities. Teaching Exceptional Children Plus, 6(3), 1-16.
Stojik, T. (2009). A guide for advancing inclusive education practice. Belgrade: Dosije Studio.
Şahin, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Journal of Turkish Studies, 9(3), 1309-1324. Doi:https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6507
Turan, F. ve Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1). 21-46.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2010). Engellilerin sorun ve beklentileri araştırması. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1017 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 03.02.2020).
Ulutaş, B. (2015). Doküman analizi. F. N Seggie ve Y. Bayyurt (Ed), Nitel araştırma: Yöntem, teknik ve analiz yaklaşımları. (s.279-297). Ankara: Anı Yayıncılık.
UNESCO (1994) The Salamanca statement and framework for action on special needs education. Paris: UNESCO.
UNESCO (2017). A guide for ensuring inclusion and equity in education. Paris: UNESCO.
Wolfberg, P. J., Zercher, C., Lieber, J., Capell, K., Matias, S., Hanson, M. ve Odom, S. L. (1999). “Can I play with you?” Peer culture in inclusive preschool programs. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 24, 75-81.
Woodgate, R. L., Gonzalez, M., Demczuk, L., Snow, W. M., Barriage, S. ve Kirk, S. (2019). How do peers promote social inclusion of children with disabilities? A mixed-methods systematic review. Disability and Rehabilitation, 1(27), 1-27. https://doi.org/10.1080/09638288.2018.1561955
Vuran, S. (2014). Stories about children with disabilities: The writing process and the opinions of the storywriters. Eurasian Journal of Educational Research. (55), 137–158. doi:https://doi.org/10.14689/ejer.2014.55.9
Yakar, Y. M., Yılmaz, O., & Yılmaz, H. D. (2019). Çocuk kitaplarında sorun odaklılık: engellilik algısı. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 56-76.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yıldız, C., Yazıcı, D. N. ve Durmuşoğlu, M. C. (2016). 2010-2015 Yılları arasında yayımlanmış resimli çocuk kitaplarının resimleme özelliklerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1). 43-55.
Yıldız, Ç. M. ve Arıkan, A. (2019). Okul öncesi çocuklarında özel gereksinimli bireylere yönelik farkındalık geliştirilmesi konusunda öğretmenlerin görüşleri. 6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi. Kars: Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi, ss. 759-761.
Yükselen, A., Yumuş, M. ve Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent University Journal of Education, 3(2), 161-168.

Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Farkındalık Geliştirmede Okul Öncesi Çocuk Kitaplarımız Nitelikli mi?

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 19 - 44, 30.01.2021

Arzu Arıkan , Gözde Tomris , Gülhan Yılmaz Bursa , D. Merve Tuna

https://doi.org/10.16916/aded.797738

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı özel gereksinimli karakterler içeren çocuk kitaplarının niteliklerini betimleyerek okul öncesi eğitimde özel gereksinimli bireylere yönelik farkındalık geliştirmek için başvurulabilecek kitapları belirlemektir. Bir doküman incelemesi olan bu nitel çalışmada özel gereksinimli karakterler içeren çocuk kitaplarının içerikleri değerlendirilmiştir. Örneklemin belirlenmesinde Türkiye’de kitap satışı yapan üç web sitesi ve çeşitli yayınevlerinin web siteleri taranmış ve ulaşılabilir örnekleme ile toplam 58 çocuk kitabına ulaşılmıştır. Bu kitaplardan seçim ölçütlerini karşılayan 20 tanesi belirlenmiştir. Kitaplar, araştırmacılar tarafından uluslararası bir araç kullanılarak değerlendirilmiş ve puanlayıcılar arası güvenirlik hesaplanmıştır. Bulgular, kitapların genel özellikleri, kişisel tasvirler, sosyal etkileşimler ve özel gereksinimli karakterlerin deneyimlediği örnek uygulamalar açısından olumlu veya kabul edilebilir nitelikte bulunan eserlerin özel gereksinimli bireylere yönelik farkındalık geliştirmede öğretmenler tarafından kullanılabileceğine işaret etmektedir. Ancak, bazı kitaplar için duyulan uyarlama gereksinimi, bazı yetersizliklerin kitaplardaki düşük temsili ve Türkçe yazılmış kitapların sayıca azlığı özel gereksinimli karakter içeren okul öncesi çocuk kitapları konusunda önemli bir boşluğa işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dolly Gray Çocuk Edebiyatı Ödülleri, Kapsayıcı eğitim, kaynaştırma, bütünleştirme, doküman analizi, okul öncesi öğretmenleri

Kaynakça

Ackah-Jnr, F. R. (2020). Inclusive education, a best practice, policy and provision in education systems and schools: The rationale and critique. European Journal of Education Studies, 6(10), 171-183. doi: 10.5281/zenodo.360512
Ağgül-Yalçın, F. ve Yalçın, M. (2018). Okul öncesi öğretmenlerin okul öncesi eğitimin sorunlarıyla ilgili görüşleri: Ağrı ili örneği. Elementary Education Online, 17(1), 367-383. Doi 10.17051/ilkonline.2018.413784
Armstrong, A. C. Armstrong, D. ve Spandagou, I. (2010). Inclusive education: International policy & practice. London: SAGE Publications Ltd.
Bakkaloğlu, H. Sucuoğlu, B. ve Özbek, A. B. (2019). Okul öncesinde özel gereksinimli olan ve normal gelişen çocukların sosyal kabul düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 18(2), 521-538. doi:10.17051/ilkonline.2019.562011
Boer, A., Pijl, S. J., Post, W. ve Minnaert, A. (2013). Peer acceptance and friendships of students with disabilities in general education: The role of child, peer, and classroom variables. Social Development, 22(4), 831-844. doi: 10.1111/j.1467-9507.2012.00670.x
Bricker, D. (1995). The challenge of inclusion. Journal of early intervention, 19(3), 179-194. https://doi.org/10.1177/105381519501900301
Burke, K. ve Sutherland, C. (2004). Attitudes toward inclusion: Knowledge vs. experience. Education, 125(2), 163-172.
Buysse, V., Wesley, P. W., Bryant, D. ve Gardner, D. (1999). Quality of early childhood programs in inclusive and noninclusive settings. Exceptional Children, 65(3), 301-314.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Erkan-Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Cross, A. F., Traub, E. K., Hutter-Pishgahi, L. ve Shelton, G. (2004). Elements of successful inclusion for children with significant disabilities. Topics in Early Childhood Special Education, 24(3), 169-183.
Çiftçi, F. (2013). Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-137.
Diamond, K. E. ve Hestenes, L. L. (1996). Preschool children's conceptions of disabilities: The salience of disability in children's ideas about others. Topics in Early Childhood Special Education, 16(4), 458-475. doi:10.1.1.839.5806&rep=rep1&type=pdf
Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 Yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(2), 44-69.
Doğaroğlu, T. ve Dümenci, S. B. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460-473.
Dyches, T. T. ve Prater, M. (2000). Developmental disability in children’s literature: Issues and annotated bibliography. Reston, VA: Council for Exceptional Children/Mental Retardation and Developmental Disabilities (78 pages; work solicited by CEC/MRDD for inclusion in the “Prism” series of monographs).
Dyches, T. T. ve Prater, M. A. (2005). Characterization of developmental disability in children's fiction. Education and Training in Developmental Disabilities, 40(3), 202-216.
Dyches, T. T., Egan, K., Moss, K., Grow, H., Black, S. ve Prater, M. A. (2018). Same but different: Characters with developmental disabilities in current juvenile literature. DADD Online Journal: Research to Practice, 5(1), 73-89. https://scholarsarchive.byu.edu/facpub/2978 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 28.10.2019).
Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Cramer, S. F. (2001). Characterization of mental retardation and autism in children's books. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 36(3), 230-243.
Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Leininger, M. (2009). Juvenile literature and the portrayal of developmental disabilities. Education and Training in Developmental Disabilities, 44(3), 304-317.
Eğitim Reformu Girişimi (ERG) (2016). Türkiye’de kapsayıcı eğitimi yaygınlaştırmak için politika önerileri. http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/ERG_KapsayiciEgitim_Politika_Onerileri.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 28.10.2019).
Erdoğan, F. K. ve Baş, S. (2018). Özel gereksinimli birey farkındalığının 4-6 yaş çocuklarına kazandırılması. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1). 101-114. doi:https://doi.org/10.21612/yader.2018.007
Eratay, E. ve Sazak-Pınar, E. (2006). Genel eğitim sınıflarındaki zihinsel engelli öğrencilerin arkadaşlık ilişkilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 24- 47.
Favazza, P. C., LaRoe, J., Phillipsen, L. ve Kumar, P. (2000). Representing young children with disabilities in classroom environments. Young Exceptional Children, 3(3), 2-8.
Favazza, P. C., Ostrosky, M., & Mouzourou, C. (2016). The making friends program: Supporting acceptance in your K-2 classroom. Baltimore: Brookes Publishing.
Gönen, M., Dursun, A., Topcu-Bilir, Z., Tarman, I. ve Nur, I. (2015). A study on the depiction of disability in illustrated story books. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 50, 275-292.
Gök, G. ve Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
Güzelyurt, T. ve Saraç, S. (2018). 48-66 Aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? Bir Delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(1), 52-75.
Işıtan, S. (2016). Özel amaçla yazılmış çocuk kitapları. Journal of Turkish Studies, 11(4), 471-.492. doi: https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.9086
Kangal, S. B., Karaaslan, A. ve Arslan, S. (2018). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarında yer alan baba figürünün incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 2(2), 18-31.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. (25. Basım), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında “karakter” kavramı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 33, 60-79.
Karadağ, F., Yıldız-Demirtaş, V. ve Girli, A. (2014). Okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciyi tercih etme durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(31), 191-215.
Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı. (s.77-123). Ankara: Grafiker Yayınları.
Kaymaz, Ç. (2017). Özel gereksinimliliği içeren Türkçe ve çeviri resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden edinilmiştir. (Tez Numarası: 468855)
Kırkgöz, S. ve Diken, İ. H. (2019). Özel gereksinimli kahramanı bulunan resimli çocuk kitaplarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 493-513. doi: 10.24130/eccd-jecs.1967201932175
Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415.
Leininger, M., Dyches, T. T., Prater, M. A. ve Heath, M. A. (2010). Newbery award winning books 1975–2009: How do they portray disabilities? Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(4), 583-596.
MEB (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname.https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararnme.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 09.11.2019).
MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 30.02.2020).
MEB (2018a). Kapsayıcı eğitim projesi. https://oygm.meb.gov.tr/www/kapsayici-egitim-projesi-inclusive adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi:28.10.2019).
MEB (2018b). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 16.06.2019).
MEB (2018c). Milli eğitim istatistikleri: Örgün eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 16.06.2019).
Mert, O., Albayrak, F. ve Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
Metin, N., Şenol, B. ve Yumuş, M. (2015). Okul öncesi eğitim sınıflarına kaynaştırılan otistik çocukların sosyometrik statülerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 483-490.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: genişletilmiş bir kaynak kitap (1. Baskı). S. Akbaba Altun ve A. Ersoy (Çev. Eds). Ankara: Pegem Akademi.
Mncube, V. S. ve Lebopa, N. (2019). The dynamics of implementing inclusive education in schools. Global Education in Practice: Teaching, Researching, and Citizenship, 17, 146-152. Doi: 978-619-7326-08-6
Nelson, A. ve Nelson, V. (2016). “Other” characters: The gendering and racialization of “disability” within Newbery award-winning books. Canadian Journal of Family and Youth, 8(1), 73-101.
Odom, S. L., Buysse, V. ve Soukakou, E. (2011). Inclusion for young children with disabilities: A quarter century of research perspectives. Journal of Early Intervention, 33(4), 344-356. https://doi.org/10.1177/1053815111430094
Odom, S. L., Zercher, C., Li, S., Marquart, J. M., Sandall, S. ve Brown, W. H. (2006). Social acceptance and rejection of preschool children with disabilities: A mixed method analysis. Journal of Educational Psychology, 98(4), 807-823. https://doi.org/10.1037/0022-0663.98.4.807
Ostrosky, M. M., Mouzourou, C., Dorsey, E. A., Favazza, P. C. ve Leboeuf, L. M. (2015). Pick a book, any book: Using children’s books to support positive attitudes toward peers with disabilities. Young Exceptional Children, 18(1), 30-43. https://doi.org/10.1177/1096250613512666
Ökcün-Akçamuş, M. Ç. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal iletişim becerileri ve dil gelişim özellikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(02), 163-192.
Özaydın, L. ve Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189-226.
Pamuk, D. K. ve Mazhar, B. A. L. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitimde çocukların dil gelişim sürecine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 737-754.
Peck, C. A., Carlson, P. S., Helmstetter, E. (1992). Parent and teacher perceptions of outcomes for nonhandicapped children enrolled in integrated early childhood programs: A statewide study. Journal of Early Intervention, 16, 53-63.
Prater, M. A., Dyches, T. T. ve Johnstun, M. (2006). Teaching students about learning disabilities through children's literature. Intervention in School and Clinic, 42(1), 14-24. https://doi.org/10.1177/105381519201600105
Price, C. L., Ostrosky, M. M. ve Mouzourou, C. (2016). Exploring representations of characters with disabilities in library books. Early Childhood Education Journal, 44(6), 563-572. doi:10.1007/s10643-015-0740-3
Price, C. L., Ostrosky, M. M. ve Santos, R. M. (2016). Reflecting on books that include characters with disabilities. YC Young Children, 71(2), 30-37.
Rahayu, W. F. ve Kurniawati, F. (2019). The influence of teacher self-efficacy in teaching towards teacher attitude in inclusive preschool. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 388, 101-106. https://doi.org/creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0
Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem.
Sevim, O. (2020). Çocuk edebiyatıyla ilgili lisansüstü çalışmalardaki eğilimler: Bir içerik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 124-144.
Siagian, P. E. ve Kurniawati, F. (2019). Inclusive preschool teachers: their attitude and engagement toward inclusive education. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 388, 117-121. https://doi.org/creativecommons.org/licenses/by-nc/5.0
Smith, T. E. C., Polloway, E. A., Patton, J. R. ve Dowdy, C. A. (2012). Teaching students with special needs in inclusive settings (6th ed.). Boston: Pearson Education Inc.
Smith-D'Arezzo, W. M. ve Moore-Thomas, C. (2010). Children's perceptions of peers with disabilities. Teaching Exceptional Children Plus, 6(3), 1-16.
Stojik, T. (2009). A guide for advancing inclusive education practice. Belgrade: Dosije Studio.
Şahin, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Journal of Turkish Studies, 9(3), 1309-1324. Doi:https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6507
Turan, F. ve Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki resimli öykü kitaplarının özellikleri ile öğretmenlerin bu kitapları kullanma durumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1). 21-46.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2010). Engellilerin sorun ve beklentileri araştırması. http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=1017 adresinden edinilmiştir (Erişim tarihi: 03.02.2020).
Ulutaş, B. (2015). Doküman analizi. F. N Seggie ve Y. Bayyurt (Ed), Nitel araştırma: Yöntem, teknik ve analiz yaklaşımları. (s.279-297). Ankara: Anı Yayıncılık.
UNESCO (1994) The Salamanca statement and framework for action on special needs education. Paris: UNESCO.
UNESCO (2017). A guide for ensuring inclusion and equity in education. Paris: UNESCO.
Wolfberg, P. J., Zercher, C., Lieber, J., Capell, K., Matias, S., Hanson, M. ve Odom, S. L. (1999). “Can I play with you?” Peer culture in inclusive preschool programs. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 24, 75-81.
Woodgate, R. L., Gonzalez, M., Demczuk, L., Snow, W. M., Barriage, S. ve Kirk, S. (2019). How do peers promote social inclusion of children with disabilities? A mixed-methods systematic review. Disability and Rehabilitation, 1(27), 1-27. https://doi.org/10.1080/09638288.2018.1561955
Vuran, S. (2014). Stories about children with disabilities: The writing process and the opinions of the storywriters. Eurasian Journal of Educational Research. (55), 137–158. doi:https://doi.org/10.14689/ejer.2014.55.9
Yakar, Y. M., Yılmaz, O., & Yılmaz, H. D. (2019). Çocuk kitaplarında sorun odaklılık: engellilik algısı. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 56-76.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
Yıldız, C., Yazıcı, D. N. ve Durmuşoğlu, M. C. (2016). 2010-2015 Yılları arasında yayımlanmış resimli çocuk kitaplarının resimleme özelliklerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1). 43-55.
Yıldız, Ç. M. ve Arıkan, A. (2019). Okul öncesi çocuklarında özel gereksinimli bireylere yönelik farkındalık geliştirilmesi konusunda öğretmenlerin görüşleri. 6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi. Kars: Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi, ss. 759-761.
Yükselen, A., Yumuş, M. ve Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent University Journal of Education, 3(2), 161-168.

Toplam 78 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Alan Eğitimleri
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Arzu Arıkan 0000-0002-4602-8901 Gözde Tomris 0000-0001-9035-9110 Gülhan Yılmaz Bursa 0000-0003-2124-7013 D. Merve Tuna 0000-0002-4319-8286
Yayımlanma Tarihi	30 Ocak 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2021Cilt: 9 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Arıkan, A., Tomris, G., Yılmaz Bursa, G., Tuna, D. M. (2021). Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Farkındalık Geliştirmede Okul Öncesi Çocuk Kitaplarımız Nitelikli mi?. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(1), 19-44. https://doi.org/10.16916/aded.797738