Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Yenilenen Bloom Sınıflandırması’na Göre İncelenmesi

Utku Oryaşın

doi:10.16916/aded.888116

Araştırma Makalesi

Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Yenilenen Bloom Sınıflandırması’na Göre İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 3, 820 - 832, 26.07.2021

Utku Oryaşın

https://doi.org/10.16916/aded.888116

Cited By: 14

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkçe ders kitaplarındaki (1-8. sınıf) etkinlikleri Yenilenen Bloom Sınıflandırması’nın (YBS) bilişsel süreç boyutu bağlamında incelemektir. Çalışmada incelenen Türkçe ders kitapları 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığınca onaylanan Türkçe ders kitapları arasından amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yoluyla seçilmiştir. Etkinliklere ilişkin veriler, belge (doküman) incelemesi yöntemiyle toplanmış ve verilerin çözümlenmesinde içerik çözümlemesi kullanılmıştır. İncelenen Türkçe ders kitaplarında 4643 etkinliğin 1450’sinin (%31.23) anımsama, 1286’sının (%27.70) anlama, 771’inin (%16.61) uygulama, 227’sinin (%4.89) çözümleme, 648’inin (%13.96) değerlendirme ve 261’inin (%5.62) yaratma basamağında yer aldığı bulgulanmıştır. Yapılan incelemede Türkçe ders kitaplarında YBS’ye göre alt düzey bilişsel becerileri karşılayan etkinliklere (%75.53) daha çok yer verildiği saptanmıştır. Bu sonuçtan yola çıkarak Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin öğrencileri düşünmeye ve beceri kazandırmaya yönlendirecek nitelikte hazırlanması gerektiği yanı sıra etkinliklerde YBS’nin bilişsel sürecindeki tüm basamaklara dengeli bir biçimde yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenen Bloom Sınıflandırması , Türkçe ders kitabı , etkinlik

Kaynakça

Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 1-17.
Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J., Wittrock, M. C. (2014). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi (2. Baskı). (D.A. Özçelik, Çev.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aslan, C. (2010). Düşünme becerilerini geliştirici dil ve edebiyat öğretimi ortamları -Bir eğitim durumu örneği-. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 127-152.
Aslan, C. (2011a). A study of the questions asked by mother tongue teachers in examinations in terms of developing high level thinking skills. G. L. Uzun, Ü. Bozkurt (Eds.), Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching (pp. 431-444). Essen: Die Blaue Eule.
Aslan, C. (2011b). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 236-249.
Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Borich, G., D. (2017). Etkili öğretim yöntemleri araştırma temelli uygulama (8. Basımdan Çeviri). (M. B. Acat, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan Çeviri). (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286. DOI: 10.16916/aded.288848.
Dolunay, S. K. ve Savaş, Ö. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(1), 122-157.
Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Eroğlu, D. ve Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
Eroğlu, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı okuma-anlama soru ve etkinliklerinin Güncellenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64. DOI: 10.16916/aded.286415.
Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325. DOI: 10.16916/aded.675304.
Kıyagan, H. G. (2019). 5, 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom sınıflamasına göre yaratıcılık açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Lewis, A., & Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into Practice, 32(3), 131-137.
MEB. (2019a). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. Erişim Adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
MEB. (2019b). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Ocak 2019). Ankara: Ders Kitapları ve Yayımlar Daire Başkanlığı. Erişim Adresi: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/finish/87-2019/5314-2736-ocak-2019
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Basımdan Çeviri). (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları (Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 13, 59-69.
Özdemir, S. (2019). Kuramdan uygulamaya Türkçe ders kitabı incelemeleri (2. Baskı) Ankara: Anı Yayıncılık.
Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596. DOI: 10.16916/aded.679933.
Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (24. Baskı) Ankara: Yargı Yayınevi.
Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (5. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2011). Etkinliklerle Türkçe öğretimi (2. Baskı). İzmir: Tudem Yayıncılık.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Topçuoğlu Ünal, F. ve Yeğen, Ü. (2013). Türkçe öğretmenlerinin okuma yöntem-tekniklerini ve araç-gereçlerini kullanma durumları. Turkish Studies, 8(4), 1351-1365.
Ulum, H. (2017). MEB ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Examination of Activities in Turkish Textbooks According to the Revised Bloom’s Taxonomy

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 3, 820 - 832, 26.07.2021

Utku Oryaşın

https://doi.org/10.16916/aded.888116

Cited By: 14

Öz

The purpose of this study is to review the activities in Turkish textbooks ( 1-8. grades) within the context of the cognitive process dimension of the Revised Bloom Taxonomy (RBT). Turkish textbooks examined in the study were selected among the Turkish textbooks approved by the Ministry of National Education in the 2019-2020 academic year by employing criterion sampling which is one of the purposeful criterion sampling methods. The data was collected by document review method and content analysis was utilized to analyze the data. It was found that out of the 4643 activities reviewed, 1450 (31.23%) are involved in remembering, 1286 (27.70%) are in understanding, 771 (16.61%) in implementation, 227 (4.89%) in analysis, 648 (13.96%) in evaluating and 261 (5.62%) in creating skill levels. It was observed that Turkish textbooks included more activities (75.53%) that met low-level cognitive skills according to RBT. Based on this result, it is recommended that the activities in Turkish textbooks be designed in a way that guides students to think and gain skills, as well as to allow a well-proportioned weight for all the skills in the cognitive process of RBT.

Anahtar Kelimeler

Revised Bloom’s Taxonomy , Turkish textbook , activity

Kaynakça

Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 1-17.
Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J., Wittrock, M. C. (2014). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama: Bloom’un eğitimin hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi (2. Baskı). (D.A. Özçelik, Çev.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Aslan, C. (2010). Düşünme becerilerini geliştirici dil ve edebiyat öğretimi ortamları -Bir eğitim durumu örneği-. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 127-152.
Aslan, C. (2011a). A study of the questions asked by mother tongue teachers in examinations in terms of developing high level thinking skills. G. L. Uzun, Ü. Bozkurt (Eds.), Theoretical and Applied Researches on Turkish Language Teaching (pp. 431-444). Essen: Die Blaue Eule.
Aslan, C. (2011b). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 236-249.
Aslan, C. (2017). Örnek eğitim durumlarıyla Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Borich, G., D. (2017). Etkili öğretim yöntemleri araştırma temelli uygulama (8. Basımdan Çeviri). (M. B. Acat, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan Çeviri). (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286. DOI: 10.16916/aded.288848.
Dolunay, S. K. ve Savaş, Ö. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin üst düzey bilişsel beceriler açısından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(1), 122-157.
Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom’un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Eroğlu, D. ve Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
Eroğlu, S. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı okuma-anlama soru ve etkinliklerinin Güncellenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64. DOI: 10.16916/aded.286415.
Karakaş Yıldırım, Ö. (2020). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki yazma etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 315-325. DOI: 10.16916/aded.675304.
Kıyagan, H. G. (2019). 5, 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenmiş Bloom sınıflamasına göre yaratıcılık açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Lewis, A., & Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory into Practice, 32(3), 131-137.
MEB. (2019a). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. Erişim Adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
MEB. (2019b). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi (Ocak 2019). Ankara: Ders Kitapları ve Yayımlar Daire Başkanlığı. Erişim Adresi: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/finish/87-2019/5314-2736-ocak-2019
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Basımdan Çeviri). (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları (Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 13, 59-69.
Özdemir, S. (2019). Kuramdan uygulamaya Türkçe ders kitabı incelemeleri (2. Baskı) Ankara: Anı Yayıncılık.
Sallabaş, M. E. ve Yılmaz, G. (2020). Türkçe ders kitabı’nda bulunan metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 586-596. DOI: 10.16916/aded.679933.
Sarar Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
Senemoğlu, N. (2015). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (24. Baskı) Ankara: Yargı Yayınevi.
Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (5. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2011). Etkinliklerle Türkçe öğretimi (2. Baskı). İzmir: Tudem Yayıncılık.
Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Topçuoğlu Ünal, F. ve Yeğen, Ü. (2013). Türkçe öğretmenlerinin okuma yöntem-tekniklerini ve araç-gereçlerini kullanma durumları. Turkish Studies, 8(4), 1351-1365.
Ulum, H. (2017). MEB ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Toplam 32 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Alan Eğitimleri
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Utku Oryaşın 0000-0001-7874-100X
Yayımlanma Tarihi	26 Temmuz 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2021 Cilt: 9 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA	Oryaşın, U. (2021). Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Yenilenen Bloom Sınıflandırması’na Göre İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 820-832. https://doi.org/10.16916/aded.888116