Redirecting to http://dergipark.org.tr/_fragment?_hash=75mWDITo0SqrYX-vHWAmoJzNijS6vH6PQl79ccavEok&_path=id%3D338660%26_format%3Dhtml%26_locale%3Dtr%26_controller%3DApp%255CController%255CSite%255CArticleController%253A%253AesiArticleStats.
Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Dobruca- Köstence Ağzı Zarf-Fiilleri ve Anadolu Ağızları Zarf-Fiilleri Üzerine Değerlendirmeler

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 758 - 773, 30.10.2017

Jale Öztürk

https://doi.org/10.16916/aded.338660

Öz

             Fiilimsiler, Türkçeye birden fazla eylemi bir cümle
ile ifade edebilme özelliği katar. Bu nedenle fiilimsi eklerini ve bu eklerin
farklı zaman, farklı coğrafyalarda ve farklı boylardaki kullanımlarını
karşılaştırmak gerekir. Türkçede fiilimsi ekleri içerisinde Zarf-fiil eklerinin
çok özel bir yeri vardır. İsim-fiil ekleri ve sıfat-fiil eklerinde lehçeler
arasında çok büyük farklılık görülmediği gibi, 
tarihi gelişim sürecinde bu eklerin çok büyük değişiklik geçirmedikleri
söylenebilir. Ancak zarf-fiil ekleri için aynı şeyler söylenemez. Türkçe
sürekli zarf-fiil eki üretmeye devam etmekte en az çaba yasasının tersine
birden fazla eki, ek ve edatı birleştirerek yeni zarf-fiil ekleri veya birleşik
zarf-fiiller üretmektedir. Yazı dili olmayan, Türkiye Türkçesiyle bağları çok
sıkı olmayan fakat zengin bir kültüre sahip olan Dobruca-Köstence bölgesi
ağızlarında ‘bolgannan sebep’  (olduğu için) gibi farklı zarf-fiil ekleri
görülmektedir. Bu sebeple bu çalışmada Dobruca-Köstence bölgesinde konuşulan
Türkçedeki zarf-fiil ekleri ve bu eklerin işlevleri incelenmiştir. Çalışma için
Dobruca ve Köstence ağızları üzerine yapılmış tezlerde yer alan metinlerden
yararlanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türkçenin ağızları Dobruca Köstence fiilimsi zarf-fiil Anadolu ağızları

Kaynakça

  • Arat, R. R. (1955). “Kıpçak maddesi”, İslam ansiklopedisi C VI, İstanbul: MEB Yayınları, 713-716.
  • Balcı, İ. (1996). Kars yerli ağzında cümle ve cümle yapıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
  • Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. Ankara: TDK yayınları, 427-440.
  • Buran, A. ve Alkaya E. (2010 ). Çağdaş Türk lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınevi.
  • Caferoğlu, A. (1984).Türk dili tarihi I-II. İstanbul: Enderun Kitabevi, 156.
  • Ediskun, H. (1985). Türk dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Eker, S. (2006). Ekstra Küçük bir dil olarak Romanya Tatar Türkçesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi C.23, S.2.
  • Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/ Yayım/ Tanıtım.
  • Gencan, T. N. (1975). Dilbilgisi. Vol. 418. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gabain, A. M. (1988). Eski Türkçenin grameri-Çev. Mehmet Akalın. Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülsevin, G. (2000). Türkiye Türkçesinde birleşik zarf-fiiller. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi S.5, 122-143.
  • Gülsevin, G. (2002). Uşak ili ağızları. Ankara: TDK Yayınları, 15-16.
  • Gülsevin, G. (2010). Anadolu ağızlarında etnik (boysal) özellikler ve Çepni ağızları üzerine. I. Uluslararası Türk Diyalektolojisi Çalıştayı, 15-20 Mayıs 2008, Gazi Magosa/Kıbrıs Türk Dilleri Araştırmaları, 20, 139-152.
  • Gültekin, M. (2011). Kırgız Türkçesinde zarf-fiiller ve Türkiye Türkçesinde karşılıkları üzerine bir araştırma. TÜBAR-XXX-/2011-Güz. 99-126.
  • Günay, T. (1978). Rize ili ağızları. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 187.
  • Haşimi, A. (2016). Kırıkkale ili ağızları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hatiboğlu, V. (1969). Dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 376.
  • Karahan, L. (2011) Anadolu ağızlarında kullanılan bazı zarf-fiil ekleri. Türk dili üzerine incelemeler. Ankara: Akçağ Yayınları, 345- 373.
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1994). Kıpçak Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları, XIX-XX.
  • Korkmaz, Z. (2005). Türkiye Türkçesindeki –madan/-meden <-matın/metin Zarf-Fiil (Gerundium) Ekinin Yapısı Üzerine. Türk dili Üzerine araştırmalar C.I.
  • Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi- şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları,.841-883.
  • Korkmaz, Z. (2015). Anadolu ve Rumeli ağızları. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Anadolu ve Rumeli Ağızları Paneli Konuşmaları.
  • Menabit, C. S. (2006). Yazılı ve sözlü kaynaklara dayalı Romanya Türklerinin dili ve söz varlığı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
  • Murtazayeva, N. (2010). Kırım Türkçesi Romanya Köstence ağzı – ses bilgisi, metin, sözlük. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Öztürk, J. (2006). Antakya ağzında -ºk ve -ºşkAn eklerinin kullanımı, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Haziran 2006, C: XCI, S: 654, 530-535.
  • Öztürk, J. (2009). Hatay ağzı. Adana: Karahan Kitabevi,230-239.
  • Öztürk, J. (2015). Antakya merkez ağzı. İskenderun: Color Ofset.
  • Özyetgin, A. M. (2006). Tarihten bugüne Türk dili alanı. Chinese Acedemy of Social Science, Sino-Foreign Relationship Department of Institute of History. www.eurasianhistory.com adresinden alınmıştır.
  • Tekin, A. (2006). Kazak Türkçesinde sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Vardar, B. (1980.). Dilbilim ve dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Yıldırım, F. (2004 ). -(y)XşXn zarf-fiili üzerine. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 20-26 Eylül 2004, Ankara: TDK Yayınları, 207-218.

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 758 - 773, 30.10.2017

Jale Öztürk

https://doi.org/10.16916/aded.338660

Öz

Kaynakça

  • Arat, R. R. (1955). “Kıpçak maddesi”, İslam ansiklopedisi C VI, İstanbul: MEB Yayınları, 713-716.
  • Balcı, İ. (1996). Kars yerli ağzında cümle ve cümle yapıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı.
  • Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. Ankara: TDK yayınları, 427-440.
  • Buran, A. ve Alkaya E. (2010 ). Çağdaş Türk lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınevi.
  • Caferoğlu, A. (1984).Türk dili tarihi I-II. İstanbul: Enderun Kitabevi, 156.
  • Ediskun, H. (1985). Türk dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Eker, S. (2006). Ekstra Küçük bir dil olarak Romanya Tatar Türkçesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi C.23, S.2.
  • Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/ Yayım/ Tanıtım.
  • Gencan, T. N. (1975). Dilbilgisi. Vol. 418. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gabain, A. M. (1988). Eski Türkçenin grameri-Çev. Mehmet Akalın. Ankara: TDK Yayınları.
  • Gülsevin, G. (2000). Türkiye Türkçesinde birleşik zarf-fiiller. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi S.5, 122-143.
  • Gülsevin, G. (2002). Uşak ili ağızları. Ankara: TDK Yayınları, 15-16.
  • Gülsevin, G. (2010). Anadolu ağızlarında etnik (boysal) özellikler ve Çepni ağızları üzerine. I. Uluslararası Türk Diyalektolojisi Çalıştayı, 15-20 Mayıs 2008, Gazi Magosa/Kıbrıs Türk Dilleri Araştırmaları, 20, 139-152.
  • Gültekin, M. (2011). Kırgız Türkçesinde zarf-fiiller ve Türkiye Türkçesinde karşılıkları üzerine bir araştırma. TÜBAR-XXX-/2011-Güz. 99-126.
  • Günay, T. (1978). Rize ili ağızları. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 187.
  • Haşimi, A. (2016). Kırıkkale ili ağızları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hatiboğlu, V. (1969). Dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Karaağaç, G. (2012). Türkçenin dil bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 376.
  • Karahan, L. (2011) Anadolu ağızlarında kullanılan bazı zarf-fiil ekleri. Türk dili üzerine incelemeler. Ankara: Akçağ Yayınları, 345- 373.
  • Karamanlıoğlu, A. F. (1994). Kıpçak Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları, XIX-XX.
  • Korkmaz, Z. (2005). Türkiye Türkçesindeki –madan/-meden <-matın/metin Zarf-Fiil (Gerundium) Ekinin Yapısı Üzerine. Türk dili Üzerine araştırmalar C.I.
  • Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi- şekil bilgisi. Ankara: TDK Yayınları,.841-883.
  • Korkmaz, Z. (2015). Anadolu ve Rumeli ağızları. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Anadolu ve Rumeli Ağızları Paneli Konuşmaları.
  • Menabit, C. S. (2006). Yazılı ve sözlü kaynaklara dayalı Romanya Türklerinin dili ve söz varlığı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
  • Murtazayeva, N. (2010). Kırım Türkçesi Romanya Köstence ağzı – ses bilgisi, metin, sözlük. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Öztürk, J. (2006). Antakya ağzında -ºk ve -ºşkAn eklerinin kullanımı, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi Haziran 2006, C: XCI, S: 654, 530-535.
  • Öztürk, J. (2009). Hatay ağzı. Adana: Karahan Kitabevi,230-239.
  • Öztürk, J. (2015). Antakya merkez ağzı. İskenderun: Color Ofset.
  • Özyetgin, A. M. (2006). Tarihten bugüne Türk dili alanı. Chinese Acedemy of Social Science, Sino-Foreign Relationship Department of Institute of History. www.eurasianhistory.com adresinden alınmıştır.
  • Tekin, A. (2006). Kazak Türkçesinde sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Vardar, B. (1980.). Dilbilim ve dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Yıldırım, F. (2004 ). -(y)XşXn zarf-fiili üzerine. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 20-26 Eylül 2004, Ankara: TDK Yayınları, 207-218.
Toplam 32 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

Jale Öztürk

Yayımlanma Tarihi 30 Ekim 2017
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017 Cilt: 5 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Öztürk, J. (2017). Dobruca- Köstence Ağzı Zarf-Fiilleri ve Anadolu Ağızları Zarf-Fiilleri Üzerine Değerlendirmeler. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 758-773. https://doi.org/10.16916/aded.338660

88x31.png

Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.