Öz
Türkçe öğretiminde,
temel dil becerilerin ve üst düzey bilişsel becerilerin kazandırılmasında
metinlerden yararlanılır. Bu nedenle, Türkçe ders kitaplarına seçilecek
metinlerin, çocuğa göre olması ve bu becerileri kazandıracak nitelikleri
taşıması önemlidir. Öğrenme ve öğretme sürecinde kullanılan metinlerin işlevsel
olarak kullanılabilmesi için metinleri inceleme alanına alan metindilbilimin
verilerinden de yararlanmak gerekmektedir. Ders kitabına seçilecek metinlerin
metinsellik ölçütlerine uygun olarak seçilmesi gerekir. Bu çalışmada da 5.
sınıf Türkçe ders kitabında bulunan metinler, metinsellik ölçütleri yönüyle
incelenmeye çalışılmıştır. Metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunluklarını
tespit etmek amacıyla da İşeri’nin (2014) belirlediği metinsellik ölçütleri
kullanılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda 5. Sınıf Türkçe ders kitabındaki
bazı metinlerin metinsellik ölçütlerini tam olarak karşılamadıkları, metinlerin
metinsellik ölçütleri doğrultusunda oluşturulmadıkları ve seçilmedikleri
anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Türkçe eğitimi Türkçe ders kitabı metindilbilim metinsellik ölçütleri inceleme
Kaynakça
- Aktaş, Ş. (2015). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili (2. Baskı). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
- Aksan, D. (1993). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Be-Ta Basım Yayım.
- Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
- Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Özcan E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
- Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer
- unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
- Demirci, K. (2017). Türkoloji için dilbilim. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Günay, V. D. (2013). Metin Bilgisi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Güven, A. Z., Bal, M. & Halat, S. (2014a). “Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin
- Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, C.10, s. 3, s. 739-763.
- Güven, A. Z. & Bal, M. & Halat, S. (2014b). “Ortaokul 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, International Journal of Language Academy, s. 208-231.
- Halliday, M.A.K., & Hasan, R. (1976). Cohesion in english. New York: Longman Group UK Limited.
- Hartman, D. K., & Allison, J. (1996). Promoting ınquiry oriented discussions using multiple texts (pp. 106-133). In L. B. Gambrell & J. F. Almasi’s (Eds.) Lively Discussions: Fostering Engaged Reading. Newark DE: International Reading Association.
- İşeri, K. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (s. 91-110). Ankara: Pegem Akademi.
- Karatay, H. (2014a). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
- Karatay, H. (2014b). Okuma eğitimi: Kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 221-264). Ankara: Pegem Akademi.
- Kerimoğlu, C. (2016). Genel dilbilime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
- Korkut, E. & Ayırır, İ. O. (2016). Dil bilimleri ve dil öğretimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
- Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
- Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Sever, S. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Ankara: Tudem Yayıncılık.
- Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-91.
- Onursal, İ. (2003). “Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık”. Günümüz Dilbilim Çalışmaları. İstanbul: Multilingual Yayınları, s. 121- 132.
- Toklu, O. (2009). Dilbilime giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 15(27).
Öz
Texts are used in
teaching basic language skills and higher-level cognitive skills in Turkish
language teaching. For this reason, texts which will be included in the Turkish
coursebooks should be chosen in accordance with the “child-appropriateness”
principle. To use texts which are included in the teaching and learning
processes in a functional way, it is necessary to benefit from the data of text
linguistics. Texts to be included in the coursebooks should be selected in line
with the textuality standards. In this study, texts in the 5th Grade
Turkish coursebooks were examined in terms of textuality standards. To
determine the conformity of the texts with the textuality characteristics, the
Textuality Standards, which were defined by Iseri (2014), were applied. As an
important result of this research, it has been found out that some of the texts
in the 5th grade Turkish coursebook do not fully meet the standards
of textuality and that the texts are neither formed nor selected by taking the
textuality standards into consideration.
Anahtar Kelimeler
Turkish education Turkish coursebook text linguistics textuality standards examination
Kaynakça
- Aktaş, Ş. (2015). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili (2. Baskı). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
- Aksan, D. (1993). Şiir dili ve Türk şiir dili. Ankara: Be-Ta Basım Yayım.
- Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
- Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Özcan E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
- Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer
- unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
- Demirci, K. (2017). Türkoloji için dilbilim. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Günay, V. D. (2013). Metin Bilgisi. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Güven, A. Z., Bal, M. & Halat, S. (2014a). “Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin
- Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, C.10, s. 3, s. 739-763.
- Güven, A. Z. & Bal, M. & Halat, S. (2014b). “Ortaokul 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, International Journal of Language Academy, s. 208-231.
- Halliday, M.A.K., & Hasan, R. (1976). Cohesion in english. New York: Longman Group UK Limited.
- Hartman, D. K., & Allison, J. (1996). Promoting ınquiry oriented discussions using multiple texts (pp. 106-133). In L. B. Gambrell & J. F. Almasi’s (Eds.) Lively Discussions: Fostering Engaged Reading. Newark DE: International Reading Association.
- İşeri, K. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (s. 91-110). Ankara: Pegem Akademi.
- Karatay, H. (2014a). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
- Karatay, H. (2014b). Okuma eğitimi: Kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe Öğretimi El Kitabı (s. 221-264). Ankara: Pegem Akademi.
- Kerimoğlu, C. (2016). Genel dilbilime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
- Korkut, E. & Ayırır, İ. O. (2016). Dil bilimleri ve dil öğretimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
- Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
- Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Sever, S. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. Ankara: Tudem Yayıncılık.
- Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-91.
- Onursal, İ. (2003). “Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık”. Günümüz Dilbilim Çalışmaları. İstanbul: Multilingual Yayınları, s. 121- 132.
- Toklu, O. (2009). Dilbilime giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 15(27).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018Cilt: 6 Sayı: 4 |
Cited By
Türkiye ve Kazakistan Ana Dili Ders Kitaplarının Türk Dünyası Kültür Unsurları Bakımından İncelenmesi
Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi
https://doi.org/10.53047/josse.926966
Yapay Zekâ İle Üretilen Metinlerin Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Okuma Becerisine Yönelik Kullanılabilirliği: ChatGPT-3.5 Örneği
İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.17679/inuefd.1415303
2000-2022 Yılları Arasında Kullanılan Türkçe Ders Kitaplarında Metin Seçimleri
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.17152/gefad.1246579
7. sınıf Türkçe ders kitabındaki "Muhacir Osman" metni üzerine bir inceleme
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.29000/rumelide.1379212
Okuma Becerileri Kitabının Metin ve Sorularının İncelenmesi
Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.55008/te-ad.1207260
İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tutarlılık görünümleri
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.29000/rumelide.1221537
Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinlerin Yapısal ve Eğitsel İlkeler Açısından İncelenmesi
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
Tuncay TÜRKBEN
https://doi.org/10.15869/itobiad.583630
Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.