Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Elazığ Harput Türküleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 65 - 86, 30.01.2017
https://doi.org/10.16916/aded.269425

Öz



Türküler, bir
yörenin kültür özelliklerini içeren en önemli sözlü kültür ögelerinden biridir.
Türkülerde kullanılan semboller, işlenen konular, anlatılan duygular; o yörenin
sahip olduğu gelenekleri, sosyolojik özellikleri ve kültürü hakkında çok önemli
ipuçları vermektedir. Bu amaçla çalışmada, Memişoğlu tarafından 1966 yılında
yayınlanan “Harput Ahengi”, Abacı tarafından 2000 yılında yayınlanan
“Harput/Elazığ Türküleri” adlı kitaplar ile Yücesu tarafından 1997 yılında
tamamlanan “Elazığ-Harput Türküleri” tez çalışmasında yer alarak günümüze kadar
ulaşmayı başarmış Elazığ-Harput yöresine ait 147 türkü, şarkı ve uzun hava
incelenmiştir. Bu çalışmada türkülerde bulunan sözlü kültür öğeleri, kullanılan
isimler, doğa unsurları, ekin ve yiyecek adları, renk adları, kullanılan takı,
eşya ve aksesuar isimleri gibi kültür öğeleri, betimsel istatistikler ve
grafiksel analizlerle incelenmiş ve böylece Elazığ-Harput yöresinin geleneksel
kültürünün, türkülerdeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışma
sonucunda eserlerde en fazla kullanılan renk isminin “kara”, hayvan isminin
“bülbül” ve “kuş”, güzellik ürününün ise “kına” olduğu ancak yöreye özgü olan
“pestil, pekmez, gakko” sözcüklerinin eserlerin içerisinde çok az yer aldığı
görülmüştür. Bununla birlikte Anadolu’nun her yerinde bulunan sözlü kültür
ürünlerinden olan “dağ motifi”, “kar motifi” ve “evlerinin önü
motifi”
, incelenen eserlerde de görülmektedir. Nihayetinde Elazığ-Harput
yöresine ait eserlerin hem yöresel hem de geleneksel kültürün izlerini taşıdığı
sonucuna varılmıştır.



Kaynakça

  • Abacı, T. (2013). Harput/Elazığ türküleri. İstanbul: İkaros Yayınları.
  • Alpman, A. (1981). Hurriler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 25 (14), 292-312.
  • Ardıçoğlu, N. (1997). Harput tarihi. Ankara: Elazığ Eğitim, Sanat, Kültür, Araştırma,Tanıtma ve Hizmet Vakfı.
  • Boratav, P. (2012). Türk mitolojisi. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
  • Boratav, P. (2015). 100 soruda Türk folkloru. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
  • Bulut, D. ve Kazazoğlu, İ. (2012). Harput Yöresine Ait Muhalif Eserlerin Müzikal Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (22), 209-220.
  • Buran, A., & İlhan, N. (2008). Elazığ yöresi söz varlığı . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ekici, S. (2000). Elazığ-Harput Müzik Folkloru. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Ekici, S. (2013, yaz Yıl:4 S. 17). Geleneksel Elazığ-Harput müziğinde kullanılan makamlar . Kültür Evreni Dergisi, 17, 156-168.
  • Memişoğlu, F. (1966). Harput ahengi . İstanbul: Matbaa Teknisyenleri Basımevi.
  • Sunguroğlu, İ. (1961). Harput yollarında. İstanbul: Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
  • TDK. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ünal, M. A. (1989). XVI. yüzyılda Harput sancağı (1518-1566). Akara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ünsal, V. (2008). M.Ö. III binde kuzeydoğu Anadolu. The Journel of International Social Research, 1 (3), 396-410.
  • Yıldırım, E., & Pekşen, O. (2013). Üçüncü Arami göçünün Anadolu'nun güneydoğusuna yaptığı etnik ve siyasi etkiler. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (4), 31-55.
  • Yücesu, O. (1997). Harput (Elazığ) türküleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.

A Study on the Elazığ Harput Folk Songs

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 65 - 86, 30.01.2017
https://doi.org/10.16916/aded.269425

Öz



Folk songs are one of the most
important elements of oral culture that includes cultural features of a region.
The symbols, themes, emotions used in folk songs provide important clues
regarding the traditions, sociological characteristics, and culture of the
region. In order to identify how local cultural elements are embedded in folk
songs, 147 folk songs and ballads belonging to the Elazığ-Harput region which
have survived until the present and are included in the 1966 book “Harput
Ahengi” by Memişoğlu, the 2000 book “Harput/Elazığ Türküleri” by Abacı, and the
1997 thesis “Elazığ-Harput Türküleri” by Yücesu, were examined. In this study
the oral culture elements found in folk songs such as the names used, names of
the elements of nature, crop and food names, names of colors, names of the
jewellery items and accessories worn were analyzed using descriptive statistics
and tabulated graphically and the influence of the traditional culture of the
Elazığ-Harput region on folk songs were attempted to be identified. It was
found that in the folk songs examined the most frequent color name was “black”,
the most frequent animal name was “nightingale”, the most frequent cosmetic
product name was “henna”, but the words “pestil, pekmez, gakko” which are
native to the region were rarely seen. In addition, “mountain motif”, “snow
motif”, and “in front of their houses motif” which are oral culture products
found all across Anatolia were also seen in these works. As a result, it was
concluded that the folk songs belonging to the Elazığ-Harput region carry
traces of both local and traditional cultures.




Kaynakça

  • Abacı, T. (2013). Harput/Elazığ türküleri. İstanbul: İkaros Yayınları.
  • Alpman, A. (1981). Hurriler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 25 (14), 292-312.
  • Ardıçoğlu, N. (1997). Harput tarihi. Ankara: Elazığ Eğitim, Sanat, Kültür, Araştırma,Tanıtma ve Hizmet Vakfı.
  • Boratav, P. (2012). Türk mitolojisi. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
  • Boratav, P. (2015). 100 soruda Türk folkloru. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
  • Bulut, D. ve Kazazoğlu, İ. (2012). Harput Yöresine Ait Muhalif Eserlerin Müzikal Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (22), 209-220.
  • Buran, A., & İlhan, N. (2008). Elazığ yöresi söz varlığı . Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ekici, S. (2000). Elazığ-Harput Müzik Folkloru. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Ekici, S. (2013, yaz Yıl:4 S. 17). Geleneksel Elazığ-Harput müziğinde kullanılan makamlar . Kültür Evreni Dergisi, 17, 156-168.
  • Memişoğlu, F. (1966). Harput ahengi . İstanbul: Matbaa Teknisyenleri Basımevi.
  • Sunguroğlu, İ. (1961). Harput yollarında. İstanbul: Elazığ Kültür ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
  • TDK. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ünal, M. A. (1989). XVI. yüzyılda Harput sancağı (1518-1566). Akara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Ünsal, V. (2008). M.Ö. III binde kuzeydoğu Anadolu. The Journel of International Social Research, 1 (3), 396-410.
  • Yıldırım, E., & Pekşen, O. (2013). Üçüncü Arami göçünün Anadolu'nun güneydoğusuna yaptığı etnik ve siyasi etkiler. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (4), 31-55.
  • Yücesu, O. (1997). Harput (Elazığ) türküleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Toplam 16 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Bölüm Makaleler
Yazarlar

Fethiye Sert

Yayımlanma Tarihi 30 Ocak 2017
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017Cilt: 5 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sert, F. (2017). Elazığ Harput Türküleri Üzerine Bir İnceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 65-86. https://doi.org/10.16916/aded.269425

88x31.png

Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.