Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarındaki Okuma Etkinliklerinin Metin Yapısı Açısından Değerlendirilmesi / Assessment of the Reading Activities in Turkish Language Course Students’ Workbooks in Terms of Text Structure
Öz
Bu araştırmanın amacı metin yapısının unsurları ile 2005 Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı’nda yer alan “okuma” kazanımları ve Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarında yer alan okuma etkinlikleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Araştırma nitel veri toplama tekniklerinden yararlanılarak yürütülen bir doküman incelemesi çalışmasıdır. Bu kapsamda araştırma boyunca 2005 Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı’nda yer alan okuma kazanımları ile Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarında yer alan okuma etkinlikleri incelenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Metin Yapısının Unsurlarına İlişkin Referanslar Formu” kullanılmıştır. İlgili literatürün taranması sonucunda araştırmacı tarafından geliştirilen bu form, metnin küçük yapısına ilişkin 8; büyük yapısına ilişkin 12 ve üst yapısına ilişkin 3 referanstan oluşmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 2005-2014 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından çalışma kitabı olarak tavsiye edilen ve okutulan toplam 12 Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma Kitabı oluşturmaktadır. Sonuç olarak çalışmada incelenen kazanımlardan 13’ü metnin küçük yapısıyla, 16’sı büyük yapısıyla ve 6’sı üst yapısıyla ilişkilendirilmiştir. Ayrıca öğrenci çalışma kitaplarında okuma ile ilgili toplam 806 etkinliğin yer aldığı; bu etkinliklerin % 50’sinin metnin küçük yapısıyla, % 39’unun büyük yapısıyla ve % 11’inin üst yapısıyla ilişkilendirildiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksan, D. (1999). Anlambilim-Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aksan, M. ve Aksan Y. (1991). Metin Kavramı ve Tanımları. Dilbilim Araştırmaları, ss. 91-104.
- Alan, Y. (1994). Lisan ve İnsan. İzmir: TÖV Yayınları.
- Ayata Ş. C. (2005). Dilbilim: Metindilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual Yayınları.Aydın, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı’nın ‘Duygular’ Temasında Yer Alan Okuma Metinlerine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım. Turkish Studies. Sayı 7/3, ss. 381-407.
- Balcı, H. A. (2006). Metindilbilim Açısından Bir Çözümleme. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 21, ss. 191-204.
- Balyemez, S. (2010). Bağdaşıklık ve Dede Korkut Hikâyelerinde Bağdaşıklık Görünümleri. Turkish Studies. 5/4, ss. 133-173.
- Başusta, K. C. (2009). Okuma Eğitiminde Metin Dil Bilimin Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
- Beaugrande, R. A. ve Dressler, W. U. (1986). Introduction to Text Lingusitic. London: Longman Group Company.
- Coşkun, E ve Tiryaki, E. N. (2011). Tartışmacı Metin Yapısı ve Öğretimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, ss. 63-73.
- Coşkun, E. (2005). İlköğretim Öğrencilerinin Öyküleyici Anlatımlarında Bağdaşıklık, Tutarlılık ve Metin Elementleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Coşkun, E. (2009). Türkçe Öğretiminde Metin Bilgisi. (Ed.: Ahmet Kırkkılıç ve Hayati Akyol), İlköğretimde Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. ss. 231-283.
- Çeçen, M. A. (2009). Yedinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Öyküleyici Metinler Üzerine Tutarlılık Bakımından Bir Araştırma. XXII. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri. Ankara: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları. ss. 12-19.
- Çıkrıkçı, S. S. (2007). Metindilbilimin Temel Kavramlarının Anadili Öğretimi Süreci Açısından Değerlendirilmesi. Dil Dergisi, sayı 138, ss. 43-57.
- Dilidüzgün, Ş. (2008). Türkçe Öğretiminde Metindilbilimsel Bağlamda Uygulamalı Bir Yaklaşım. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Dilidüzgün, Ş. (2010). Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi. Morpa Yayınları: İstanbul.
- Dilidüzgün, Ş. (2013). Metindilibilim Dersinin Türkçe Öğretmen Adaylarının Okuma Etkinlikleri Geliştirme Yetilerine Etkisi. Turkish Studies, Sayı 8/1, ss. 1239-1258.
- Dönmez, C. ve Yazıcı, K. (2006). Sosyal Bilgilerde Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde Metin Yapısına Bağlı Olarak Kullanılabilecek Strateji ve Teknikler. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 16, ss. 137-154.
- Göktürk, A. (2002). Okuma Uğraşı. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
- Günay, D. (2003). Metin Bilgisi. Multilingual Yayınları. İstanbul.
- Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Hallıday, M.A.K. ve Hasan R. (1976). Cohession in English. London.
- Karatay, H. (2010). Bağdaşıklık Araçlarını Kullanma Düzeyi ile Tutarlı Metin Yazma Arasındaki İlişki. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 7, Sayı 13, ss. 373 – 385.
- Külebi, O. (1990). Türkçe’de Eksilti Tümceleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1-2, ss.117-137.
- Onursal, İ. (2003). Türkçe Metinlerde Bağdaşıklık ve Tutarlılık. Günümüz Dilbilim Çalışmaları. (Yay. Haz.: Ayşe (Eziler) Kıran, Ece Korkut, Suna Ağıldere). İstanbul: Multilingual Yay.
- Oraliş, M. ve Özil, Ş. (1992). Metindilbilimsel Yaklaşımla Yazınsal Bir Metni Çözümleme Denemesi. Dilbilim Araştırmaları. ss. 38-40.
- Özdemir, E. (2000). Eleştirel Okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, Metindilbilimsel Bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “Onikiye Bir Var” Adlı Öyküsünde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, ss. 167-182.
- Özmen, R. (2011). Bir Metin Yapısı Örneği: Evrensel Dünya Problemlerine İlişkin Problem Çözüm Yapısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, ss. 49–62.
- Sinan, A. T. ve Demir, Sezgin. (2011). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Anlatısal Metinlerin Yapı Özellikleri ve Programa Uygunluğu. Turkish Studies. Sayı 6/3, ss. 1149-1167.
- Toklu, O. (2003). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Uçan, H. (2008). Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi. Ankara: Hece Yayınları.
- Uzun, L. S. (1995). Orhon Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı. Ankara: Simurg Yayınları.
- Uzun, S. L. (2006). Öğrencilerin Yazılı Anlatım Sürecindeki Metinleştirme Sorunları. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, 04-06 Ekim, Ankara.
- Uzun, S. L. (2004). Yazma Süreci, Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım (Editör: Canan İleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. ss.73-94.
- Ülper, H. (2008). Öğrenci Metinlerinde Üstyapı Düzenlenişine İlişkin Sorunlar: “Giriş” ve “Sonuç” Bölümleri Üzerine Bir İnceleme. Dil Dergisi, Sayı: 140, ss. 7-18.
- Ülper, H. (2011). Öğrenci Metinlerinin Tutarlılık Ölçütleri Bağlamında Değerlendirilmesi. Turkish Studies. 6/4, ss. 849-863.
- Üstünova, K. (1999). Eksilti ya da Sıfır Tekrar. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, ss. 93-105.
- Van Dijk, T. ve A. Kintsch, W. (1983). Strategies of Discourse Comprehension. Academic Press. Inc.
- Yazıcı, K. (2006). Hikâye Edici Metinlerin Çözümlenmesinde Hikâyenin Yüzü Stratejisinin Kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları, cilt XX, ss. 229-241.
- Yılmaz, E. ve Turanoviç, M. (2006). Türk Yazınında Metinsel Odaklama Örnekleri: Bir Motif, Üç Eser. II. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyatbilim Kongresi. Kongre Bildirileri, c. I, s. 189-208.
- Yılmaz, E. ve Jahiç, N. (2005). “Vire” Hikâyesi Üzerine Metin Dilbilimsel Bir İnceleme. V. Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu. Marmara Üniversitesi, İstanbul, 24-25 Haziran 2005.
- Yılmaz, E. ve Topal, Z. (2010). Türkçe Öğretiminde Metindilbilimsel Çözümleme Yönteminin Uygulanması. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt XXVII, ss. 775-788.
Toplam 42 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Ocak 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 4 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Cited By
Edebiyat ve Duygular: Öyküleyici Metinleri Anlamada Duyguların Rolü
Ana Dili Eğitimi Dergisi
https://doi.org/10.16916/aded.741101
Bir Akademisyenin Çocuk Edebiyatına Katkısı: Yeşil Gözlü Kardan Adam’da Bağlaşıklık, Bağdaşıklık ve Üst Yapı Görünümleri
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.15869/itobiad.528675
Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.