Research Article
BibTex RIS Cite

Evaluation of Checkpoint Studies in 5th Grade Turkish Textbooks and EBA

Year 2025, Volume: 13 Issue: 3, 560 - 578, 24.07.2025
https://doi.org/10.16916/aded.1660905

Abstract

With the introduction of the 2024 Turkish Course Curriculum, notable changes have been observed in the assessment sections at the end of each theme in the revised textbooks, particularly in terms of their titles, content, and question types. The section previously referred to as the “end-of-theme evaluation” is now titled “checkpoint.” Accordingly, the research aims to examine the checkpoint questions in the 5th grade Turkish textbooks (first and second books) and on the EBA platform, with reference to question types and the perspectives of Turkish language teachers instructing 5th grade classes. To this end, the study employed document analysis to examine the checkpoint questions in terms of question types, and utilized semi-structured interviews to gather the views of Turkish teachers. In the research, a total of 20 Turkish language teachers, 13 female and seven male, who taught 5th grade classes in the provinces of Konya, Ankara, Afyonkarahisar, Adıyaman, and Kars was interviewed. A semi-structured interview form and a question type checklist were used as data collection tools in the research. Descriptive and content analysis techniques were employed to analyze the data. The findings revealed that in both the 5th grade Turkish textbooks and the EBA platform, open-ended and short-answer questions were the most frequently used, while multiple-choice questions were the least common. Turkish language teachers considered the checkpoint activities to be effective, as they included a variety of question types, supported comprehension of the subject matter, and were appropriate for the grade level. Teachers who incorporated checkpoint activities into their lessons did so for purposes such as review, assessment, and practicing language structures. Those who did not allocate time for these activities cited the excessive number of exercises in the textbooks as a barrier. The teachers recommended that checkpoint activities either be embedded within the main exercises or placed at the end of the unit, and that the number of activities in the textbook be reduced to help address the issue of not being able to complete all exercises within the available time.

References

  • Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA düzeylerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Deniz, K., ve Keray Dinçel, B. (2019). Türkçe öğretmenlerinin anlama becerilerinde ölçme ve değerlendirmeye yönelik görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 28-64.
  • Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Eyüp, B., Tuştaş, H., ve Uysal, F. (2021). Türkçe öğretmenlerinin ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki tema değerlendirme sorularına yönelik görüşleri. International Journal of Languages Education and Teaching, 9(3), 43–58. https://doi.org/10.29228/ijlet.52397.
  • Göçer, A. (2007). İlköğretim Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. A. Kırkkılıç (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (ss. 431–465). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Journal of Graduate School of Social Sciences, 11(1), 197-210.
  • Göçer, A. (2014). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
  • Karatay, H., ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim, 48(1), 685-716.
  • Küçük, S. (2002). Örgün eğitim ikinci kademe Türkçe öğretiminde karşılaşılan güçlükler. Milli Eğitim Dergisi, 153–154.
  • Küçükahmet, L. (2003). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • McMillan, J. H. (2007). Classroom assessment prenciples and practice for effective instruction. Indiana: Pearson Education.
  • MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Basımevi.
  • MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
  • MEB. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr.
  • Metin, M., ve Demiryürek, G. (2009). Türkçe öğretmenlerinin yenilenen Türkçe öğretim programlarının ölçme-değerlendirme anlayışı hakkındaki düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 37-51.
  • Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (3. baskı). CA: Sage.
  • Nuhoğlu, M. M., Başoğlu N., ve Kayganacıoğlu, S. (2008). Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
  • Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Yayınları.
  • Özçelik, D. A. (1998). Ölçme ve değerlendirme (3. baskı). Ankara: ÖSYM Yayınları.
  • Özçelik, D. A. (2013). Okullarda ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Şahin, A., ve Özçelik, F. C. (2024). İçerik analizi. Ö. Baş ve B. Gök (Ed.), Nitel araştırma pratikleri eğitimciler için içinde (ss. 307-330). Ankara: Pegem Akademi.
  • Sarıkaya, B. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki tema sonu değerlendirme çalışmalarının soru türlerine göre incelenmesi. K. Manafidizaji ve G. Gürçay (Ed.), Bursa 3. uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi içinde (ss. 53-61). Academic Sharing Platform.
  • Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Taşdemir, F. (2022). Verilerin toplanması. K. Yılmaz ve R. S. Arık (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 127-160). Ankara: Pegem Akademi.
  • Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Türkben, T. (2022). Türkçe öğretmenlerinin sınıf içi öğrenme becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 13(25), 45-72.
  • Ulu Aslan, E. (2024). Ana dili öğretiminde kullanılan ölçme değerlendirme yöntemleri üzerine karşılaştırmalı bir analiz: İtalya ve Türkiye örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(3), 575-592.
  • Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık

5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki ve EBA’daki Kontrol Noktası Çalışmalarının Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 13 Issue: 3, 560 - 578, 24.07.2025
https://doi.org/10.16916/aded.1660905

Abstract

2024 Türkçe Dersi Öğretim Programı ile değişen ders kitaplarında tema sonundaki ölçme bölümlerinde ölçme bölümlerinin adı, içeriği ve bu bölümlerde yer verilen soru türlerinde önceki yıllara göre önemli farklılıkların olduğu görülmüştür. Artık ders kitaplarındaki bu bölüm önceden olduğu gibi “tema sonu değerlendirme” şeklinde değil “kontrol noktası” şeklinde adlandırılmaya başlanmıştır. Buna göre araştırmanın amacı, 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki (1. ve 2. kitap) ve EBA’daki kontrol noktası sorularını soru türlerine ve 5. sınıfların dersine giren Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre incelemektir. Bu amaçla yapılan araştırmada kontrol noktası soruları soru türlerine göre incelenirken doküman incelemesi yöntemi, Türkçe öğretmenleriyle görüşme sürecinde ise yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada 5. sınıfların dersine giren; Konya, Ankara, Afyonkarahisar, Adıyaman ve Kars illerinde görev yapan; 13’ü kadın, 7’si erkek toplam 20 Türkçe öğretmeni ile görüşülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu ve soru türleri kontrol listesi kullanılmıştır. Araştırmada veri analizi tekniği olarak betimsel analizden ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Yapılan analizlerle araştırmada; 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında ve EBA’da en çok açık uçlu ve kısa cevaplı soru türüne, en az ise çoktan seçmeli soru türüne yer verildiği; Türkçe öğretmenlerinin kontrol noktası çalışmalarını farklı soru türlerine yer verilmesi, konuyu anlamayı sağlaması, sınıf seviyesine uygun olması nedeniyle nitelikli buldukları; tekrar etme, değerlendirme, dil yapılarına yönelik soru çözdürme amaçlarıyla kontrol noktası çalışmalarına derslerinde zaman ayırdıkları; kontrol noktası çalışmalarına derslerinde zaman ayırmayan öğretmenlerin ise ders kitabındaki etkinliklerin yoğun olmasından yakındıkları; öğretmenlerin kontrol noktası çalışmalarının etkinliklerde veya çalışmanın en sonunda verilmesi, kitaptaki etkinliklerin azaltılması ve böylece etkinliklerin yetişmeme sorunun çözülmesine yönelik tavsiyelerde bulundukları sonuçlarına ulaşılmıştır.

References

  • Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının PISA düzeylerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Deniz, K., ve Keray Dinçel, B. (2019). Türkçe öğretmenlerinin anlama becerilerinde ölçme ve değerlendirmeye yönelik görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 28-64.
  • Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Eyüp, B., Tuştaş, H., ve Uysal, F. (2021). Türkçe öğretmenlerinin ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki tema değerlendirme sorularına yönelik görüşleri. International Journal of Languages Education and Teaching, 9(3), 43–58. https://doi.org/10.29228/ijlet.52397.
  • Göçer, A. (2007). İlköğretim Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. A. Kırkkılıç (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde (ss. 431–465). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
  • Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Journal of Graduate School of Social Sciences, 11(1), 197-210.
  • Göçer, A. (2014). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
  • Karatay, H., ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim, 48(1), 685-716.
  • Küçük, S. (2002). Örgün eğitim ikinci kademe Türkçe öğretiminde karşılaşılan güçlükler. Milli Eğitim Dergisi, 153–154.
  • Küçükahmet, L. (2003). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • McMillan, J. H. (2007). Classroom assessment prenciples and practice for effective instruction. Indiana: Pearson Education.
  • MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Basımevi.
  • MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
  • MEB. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr.
  • Metin, M., ve Demiryürek, G. (2009). Türkçe öğretmenlerinin yenilenen Türkçe öğretim programlarının ölçme-değerlendirme anlayışı hakkındaki düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 37-51.
  • Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (3. baskı). CA: Sage.
  • Nuhoğlu, M. M., Başoğlu N., ve Kayganacıoğlu, S. (2008). Türkçe öğretiminde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
  • Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Yayınları.
  • Özçelik, D. A. (1998). Ölçme ve değerlendirme (3. baskı). Ankara: ÖSYM Yayınları.
  • Özçelik, D. A. (2013). Okullarda ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Şahin, A., ve Özçelik, F. C. (2024). İçerik analizi. Ö. Baş ve B. Gök (Ed.), Nitel araştırma pratikleri eğitimciler için içinde (ss. 307-330). Ankara: Pegem Akademi.
  • Sarıkaya, B. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki tema sonu değerlendirme çalışmalarının soru türlerine göre incelenmesi. K. Manafidizaji ve G. Gürçay (Ed.), Bursa 3. uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi içinde (ss. 53-61). Academic Sharing Platform.
  • Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2019). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Taşdemir, F. (2022). Verilerin toplanması. K. Yılmaz ve R. S. Arık (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (ss. 127-160). Ankara: Pegem Akademi.
  • Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Türkben, T. (2022). Türkçe öğretmenlerinin sınıf içi öğrenme becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 13(25), 45-72.
  • Ulu Aslan, E. (2024). Ana dili öğretiminde kullanılan ölçme değerlendirme yöntemleri üzerine karşılaştırmalı bir analiz: İtalya ve Türkiye örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(3), 575-592.
  • Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
There are 29 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Education
Journal Section Articles
Authors

Osman Yakışan 0000-0002-9388-9667

Publication Date July 24, 2025
Submission Date March 19, 2025
Acceptance Date June 16, 2025
Published in Issue Year 2025Volume: 13 Issue: 3

Cite

APA Yakışan, O. (2025). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki ve EBA’daki Kontrol Noktası Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(3), 560-578. https://doi.org/10.16916/aded.1660905