Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature

Öz

Ekoeleştiri, ana hatlarıyla çevre-insan-edebiyat üçgeninde geliştirilmiş bir edebiyat kuramıdır. İlk olarak tabiat vurgusuyla dikkat çekse de esasen özünde farklı dinamikler yatar. Tüketim, bilinç, adil ve temiz bir hayat gibi kavram ve görüşler ekseninde şekillenen kuram, insanların çevre duyarlılığın artması için edebiyatı mühim bir kaynak ve vasıta olarak değerlendirir.
Tabiatı konu edinen yazı ve şiirleri ile Ahmet Muhip Dıranas, ekoleştiri çerçevesinden ele alınmaya değer, üretken ve bilhassa ormanlarımız konusunda özel bir hassasiyet sergilemiş bir sanatçıdır. Bu doğrultuda, külliyatının ekoeleştiri kuramıyla incelenmesi, Türk edebiyatındaki çevreci etiğin ve literatürün zenginleşmesine katkı sunacaktır.
Yapılan araştırma neticesinde Dıranas’ın şiirlerinde tabiatın çok yüksek temsil değeri olduğu sonucuna varılmıştır. O, tabiatı şiirlerinde sadece tem olarak kullanmaz. İmgelem boyutuyla da tabiattan yararlanır. Türk şiirinde tabiatın son derece yoğun ve işlevsel kullanıldığı bir şiir damarı oluşturmuştur. Düzyazıları ise ekoeleştirinin neredeyse bütün hatlarını yansıtır niteliktedir. Ormanların yitirilişinden sosyal adalete uzanan bir çizgide, ekoleştirinin gündemine aldığı pek çok konuyu işler. Çarpık kentleşme, köy kent arasındaki uçurum, iskân meselesi, toplumun tabiattan mahrumiyeti, çağın birtakım sorunları ele aldığı konulardır. Sanatçının bu yazıları kaleme aldığı yıllarda, yalnız yurtta değil, dünyada da henüz ekoeleştiri kuramının yerleşik bir yapı arz etmediği dikkate alındığında, Dıranas’ın yazdıklarının çevre bilinci, çevre etiği, çevre felsefesi oluşturup geliştirmede önemli bir yer tuttuğu ileri sürülebilir.