Research Article
Year 2024,
Volume: 12 Issue: 2, 417 - 436, 30.04.2024
Abstract
Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin işlevselliğini sorgulamak ve bu formüller arasından uzman görüşleriyle en tutarlı olanını saptamak amacıyla yürütülen bu çalışmada, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntemden yararlanılmıştır. Bu doğrultuda araştırmada kullanılmak üzere 3 metin seçilmiş ve seçilen metinlerin Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerine göre okunabilirlik puanları hesaplanmıştır. Metinlerin okunabilirlik puanlarının hesaplanması sonucunda Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin birbirleriyle ve ders kitaplarının sınıf seviyesi ile tutarsız sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Söz konusu tutarsızlıktan yola çıkarak bu formüller arasından uzman görüşleriyle en tutarlı olan formülü tespit etmek amacıyla 2023-2024 eğitim-öğretim yılı içerisinde fiili olarak Türkçe öğretmenliği tecrübesine sahip 20 uzmanın görüşüne başvurulmuştur. Toplanan verilerin analiziyle, Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formülleri arasından uzman görüşleriyle doğrudan ya da güçlü bir tutarlılık gösteren formül bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçların değerlendirilmesiyle araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuş, Türkçe için anlam unsurunu ön plana alan, işlevsel bir okunabilirlik formülü geliştirilmesine yönelik ihtiyaç vurgulanmıştır.
Keywords
Okunabilirlik okunabilirlik formülü Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formülleri tutarlılık
References
- Aksoy, Ö. A. (1936). Bir dili öğrenmek için en lüzumlu kelimeler ve bu kelimelerin belirtme usulü. Gaziantep: Gaziantep Halkevi Dil, Edebiyat, Tarih Şubesi Yayınları.
- Aksu, B., T. ve Adalı, E. (2018). Çağdaş Türkçenin sıklık sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Akyol, H. (2020) Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bağcı, H. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ileri düzey (C1-C2) ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(4), 279-295.
- Başkaya, M. (2019). Türk konukseverliğine bir örnek ‘’Köy Odaları’’. Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (Ed), Ortaokul ve İmam Hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı (s. 26) içinde. Ankara: Anıttepe Yayınları.
- Baykent, U. Ö. (2017). Dil felsefesinde anlam sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 56(3), 497-508.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
- Budak, Y. (2005). Metinlerin okunabilirlik düzeyinin saptanmasına yönelik eleştirel bir bakış. Eurasian Journal of Educational Research, 21, 76-87.
- Chall, J. S. (1984). Readability and prose comprehension: continuities and discontinuities. U: Flood J.(ur.) Understanding reading comprehension: cognition, language, and the structure of prose. Newark: International Reading Association.
- Chall, J. S. (1988). The beginning years. B. L. Zakaluk ve S. J. Samuels (Ed), Readability Its Past, Present, and Future (s. 2-13) içinde. Newark, DE: International Reading Association.
- Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Çev. M. Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi.
- Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikaye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 185-194.
- Çepni, S., Gokdere, M. ve Kucuk, M. (2002). Adaptation of the readability formulas into the Turkish science textbooks. Energy Education Science and Technology, 10(1), 49-58.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 170-187.
- Çiftçi Ö., Çeçen M.A. ve Melanlıoğlu D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206 – 219.
- Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 96-111.
- Dale, E., & Chall, J.S. (1948). A formula for predicting readability. Educational Research Bulletin, 27, 11-20.
- DuBay, W. H. (2004). The principles of readability. CA, US: Impact Information.
- Flesch, R. (1943). Marks of readable style; a study in adult education. Teachers College Contributions to Education, Colombia University.
- Flesch, R. F. (1948). A new readability yardstick. Journal of Applied Psychology, 32, 221-233.
- Fry, E. (2002). Readability versus leveling: both of these procedures can help teachers select books for readers at different stages. The Reading Teacher, 56, 286-292.
- Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
- Gunning, R. (1952). The technique of clear writing, New York: McGraw-Hill.
- Güneş, F. (2000). Okuma yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak Yayınları.
- Güven, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- İnan, A. (2023). Atatürk ve milli eğitim. Saygı, S. (Ed), Ortaokul ve İmam Hatip ortaokulu Türkçe 8. sınıf ders kitabı (s. 142-144) içinde. Ankara: Ferman Yayınları.
- Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Karatay, H., Bolat, K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623.
- Kemiksiz, Ö. (2021). Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
- Klare, G. R. (1963). The measurement of readability. Iowa: The Iowa State Universty Press.
- Klare, G. R. (1984). Readability. P.D Pearson (Ed), Handbook of reading research (s. 681-744) içinde. New York: Longman.
- Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Çankaya University Journal of Law, 12(2), 141-150.
- Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Kurudayıoğlu, M. (2011). Zihinsel ve fiziksel bir süreç olarak okuma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 15-29.
- MEB (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. Ankara: Ders Kitapları ve Öğretim Materyalleri Daire Başkanlığı.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. LA: Sage Publishing.
- Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. Elementary Education Online, 12(1), 202-226.
- Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 10, 24-39.
- Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 169–172.
- Thorndike, E. L. (1921). The teacher's word book. Teachers College Press.
- Tüfekçioğlu, B. (2018). Yabancı dil olarak akademik Türkçe: Sosyal bilimlerde akademik ve teknik söz varlığı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Ulutaş, M. (2016). Türkiye’de yükseköğrenim görecek yabancılar için özel amaçlı Türkçe öğretimine yönelik program geliştirme: Bir model önerisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Ülper, H. ve Kiraz, E. (2018). Metni kavramada belirleyici olan bilinmeyen sözcük oranı eşikleri: Ortaokul öğrencileri açısından bir durum belirleme çalışması. Uzun, N. E. ve Bozkurt, B. Ü. (ed), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar-10 (s. 25-37) içinde. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi Yayınları.
- Vogel, M., & Washburne, C. (1928). An objective method of determining grade placement of children’s reading material. Elementary School Journal, 28, 373-381.
- Yazıcı, K. ve Temur, T. (2007). Okunabilirlik formüllerinin kullanımına ilişkin yapılan bazı eleştiriler. EKEV Akademi Dergisi, 11(31), 317-324.
- Yılar, M. B. (2020). 9. sınıf coğrafya ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 1126-1146.
- Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
Year 2024,
Volume: 12 Issue: 2, 417 - 436, 30.04.2024
Abstract
In this study conducted to question the functionality of the readability formulas developed for Turkish and determine the most consistent one among these formulae based on expert opinions, mixed method utilizing both qualitative and quantitative research methods was employed. Accordingly, three texts were selected to be used in this study, and the readability scores of the selected texts were calculated according to the readability formulas developed for Turkish. As a result of the calculation of the readability scores of the texts, the findings showed that the readability formulas for Turkish gave inconsistent results with each other and with the grade level of the textbooks. Based on this inconsistency, to determine the most consistent formula among these formulas with expert opinions, the opinions of 20 experts with actual Turkish teaching experience in the 2023-2024 academic year were consulted. Through the analysis of the collected data, it was concluded that among the readability formulas for Turkish, no formula showed a direct or strong consistency with expert opinions. With the evaluation of the results obtained, suggestions were made for researchers, and the need to develop a functional readability formula that prioritizes the meaning element in Turkish was emphasized.
References
- Aksoy, Ö. A. (1936). Bir dili öğrenmek için en lüzumlu kelimeler ve bu kelimelerin belirtme usulü. Gaziantep: Gaziantep Halkevi Dil, Edebiyat, Tarih Şubesi Yayınları.
- Aksu, B., T. ve Adalı, E. (2018). Çağdaş Türkçenin sıklık sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Akyol, H. (2020) Türkçe İlk Okuma Yazma Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bağcı, H. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ileri düzey (C1-C2) ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(4), 279-295.
- Başkaya, M. (2019). Türk konukseverliğine bir örnek ‘’Köy Odaları’’. Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (Ed), Ortaokul ve İmam Hatip ortaokulu Türkçe 5. sınıf ders kitabı (s. 26) içinde. Ankara: Anıttepe Yayınları.
- Baykent, U. Ö. (2017). Dil felsefesinde anlam sorunu. The Journal of Academic Social Science Studies, 56(3), 497-508.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
- Budak, Y. (2005). Metinlerin okunabilirlik düzeyinin saptanmasına yönelik eleştirel bir bakış. Eurasian Journal of Educational Research, 21, 76-87.
- Chall, J. S. (1984). Readability and prose comprehension: continuities and discontinuities. U: Flood J.(ur.) Understanding reading comprehension: cognition, language, and the structure of prose. Newark: International Reading Association.
- Chall, J. S. (1988). The beginning years. B. L. Zakaluk ve S. J. Samuels (Ed), Readability Its Past, Present, and Future (s. 2-13) içinde. Newark, DE: International Reading Association.
- Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Çev. M. Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi.
- Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikaye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 185-194.
- Çepni, S., Gokdere, M. ve Kucuk, M. (2002). Adaptation of the readability formulas into the Turkish science textbooks. Energy Education Science and Technology, 10(1), 49-58.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 170-187.
- Çiftçi Ö., Çeçen M.A. ve Melanlıoğlu D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206 – 219.
- Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 96-111.
- Dale, E., & Chall, J.S. (1948). A formula for predicting readability. Educational Research Bulletin, 27, 11-20.
- DuBay, W. H. (2004). The principles of readability. CA, US: Impact Information.
- Flesch, R. (1943). Marks of readable style; a study in adult education. Teachers College Contributions to Education, Colombia University.
- Flesch, R. F. (1948). A new readability yardstick. Journal of Applied Psychology, 32, 221-233.
- Fry, E. (2002). Readability versus leveling: both of these procedures can help teachers select books for readers at different stages. The Reading Teacher, 56, 286-292.
- Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
- Gunning, R. (1952). The technique of clear writing, New York: McGraw-Hill.
- Güneş, F. (2000). Okuma yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak Yayınları.
- Güven, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
- İnan, A. (2023). Atatürk ve milli eğitim. Saygı, S. (Ed), Ortaokul ve İmam Hatip ortaokulu Türkçe 8. sınıf ders kitabı (s. 142-144) içinde. Ankara: Ferman Yayınları.
- Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Karatay, H., Bolat, K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623.
- Kemiksiz, Ö. (2021). Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
- Klare, G. R. (1963). The measurement of readability. Iowa: The Iowa State Universty Press.
- Klare, G. R. (1984). Readability. P.D Pearson (Ed), Handbook of reading research (s. 681-744) içinde. New York: Longman.
- Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Çankaya University Journal of Law, 12(2), 141-150.
- Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Kurudayıoğlu, M. (2011). Zihinsel ve fiziksel bir süreç olarak okuma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 15-29.
- MEB (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. Ankara: Ders Kitapları ve Öğretim Materyalleri Daire Başkanlığı.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. LA: Sage Publishing.
- Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. Elementary Education Online, 12(1), 202-226.
- Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 10, 24-39.
- Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 169–172.
- Thorndike, E. L. (1921). The teacher's word book. Teachers College Press.
- Tüfekçioğlu, B. (2018). Yabancı dil olarak akademik Türkçe: Sosyal bilimlerde akademik ve teknik söz varlığı (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Ulutaş, M. (2016). Türkiye’de yükseköğrenim görecek yabancılar için özel amaçlı Türkçe öğretimine yönelik program geliştirme: Bir model önerisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Ülper, H. ve Kiraz, E. (2018). Metni kavramada belirleyici olan bilinmeyen sözcük oranı eşikleri: Ortaokul öğrencileri açısından bir durum belirleme çalışması. Uzun, N. E. ve Bozkurt, B. Ü. (ed), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar-10 (s. 25-37) içinde. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi Yayınları.
- Vogel, M., & Washburne, C. (1928). An objective method of determining grade placement of children’s reading material. Elementary School Journal, 28, 373-381.
- Yazıcı, K. ve Temur, T. (2007). Okunabilirlik formüllerinin kullanımına ilişkin yapılan bazı eleştiriler. EKEV Akademi Dergisi, 11(31), 317-324.
- Yılar, M. B. (2020). 9. sınıf coğrafya ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 1126-1146.
- Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
There are 50 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Education |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2024 |
| Submission Date | February 9, 2024 |
| Acceptance Date | April 26, 2024 |
| Published in Issue | Year 2024Volume: 12 Issue: 2 |
