Edebi Eleştiri Dergisi

Abstract

Psikanaliz,
ruh çözümlemesi ile yakından ilgili olup zihnin bilinçdışı yönünü, psikolojik
bozuklukları ele alarak tedavi yöntemleri bulmaya çalışan bir ilimdir.
Psikanalitik edebiyat kuramı, sanatçının özellikle bilinçdışı ve bilinçaltı
yönlerini açığa çıkarmaya çalışan bir kuramdır. Psikanalitik eleştiri, edebi
eseri genel olarak sanatçının psikolojik yapısı ve bilinçaltı unsurları
açısından inceler. Bu incelemeye çoğu zaman sanatçının cinsel tutumları da
eklenir. Freud, rüyaları bilinçaltının tezahürü, edebi eseri ise rüya olarak
niteler. Bu sebeple sanatçı bastırılan duyguları sonucu edebi eser yazmaya
yönelir.

Edip
Cansever’in şiirlerinde karakterlerin bilinçaltı ve bilinçdışı yönleri önemli
yer tutar. Edip Cansever, özellikle Umutsuzlar
Parkı’ndan başlayarak birçok şiir kitabında bireyin bilinçaltı ve
bilinçdışı yönlerine ağırlık verir. Onun şiirlerinde bireyin iç ve dış
çatışmalarına geniş yer verilir. Şairin şiir karakterlerinin iletişimsiz
olmalarına, yalnızlık ve hiçliği derinden hissetmelerine ve patolojik
yapılarına bu iç ve dış çatışmalar sebep olur. Edip Cansever’in şiir
karakterleri genelde depresiftir. Bu yapıdaki bireylerin hayati faaliyetleri
asgariye inmiş durumdadır. Cansever’in şiirlerinde bireylerin genellikle bir
arayış ve kaçış içerisinde oldukları görülür. Onun şiir kişilerinin yöneldiği
nesne veya varlıklar olarak alkol ve kadın ön plana çıkar. Onun şiirlerinde
önemli psikanalitik unsurlardan biri de yaşam-ölüm (eros-thanatos)
içgüdüleridir. Bu makalede amaç, Edip Cansever’in şiirlerini psikanalitik
edebiyat kuramı çerçevesinde incelemektir.