Abstract
“Formulaic expressions” which are
one type of fixed language units like proverbs, idioms, and reduplications are among
the most powerful elements of verbal communication. In terms of both the texts
used and through communication skills, the Turkish course has an important role
in making children become individuals who are well adjusted to the society in
which they live. Taking this view as its starting point, the purpose of this study
was to determine the words prospective Turkish teachers used on "special occasions".
For this purpose, the "Formulaic Expression Use Test" developed by
the researcher was administered to 173
prospective teachers who were studying in the department of Turkish Education
of Muğla Sıtkı Koçman University Faculty of Education in the 2015-2016 academic
year. When examining the responses given by the prospective Turkish teachers in
the contexts given in the "Formulaic Expression Use Test", seven
contexts in which they used formulaic expressions emerged which are "birth",
"death", "engagement/marriage", "success", "acquisition
of property", "eid visit" and "patient visit ". The
obtained data were analyzed, using Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22,
and Microsoft Excel software. The results showed that, in terms of gender, females
used more formulaic expressions than males, and that, in terms of context,
prospective Turkish teachers used formulaic expressions the most for "death"
and "birth". It is considered highly important for prospective Turkish
teachers to be able to use formulaic expressions in forming an example for
their students and transferring culture through language skills.
References
- Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil. Ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Hava Kurumu.
- Aksan, (D. (2008). Türkçeye yansıyan Türk kültürü. Ankara: Bilgi.
- Aksan, D. (2014). Anadilimizin söz denizinde. Ankara: Bilgi.
- Aksan, D. (2015). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Bilgi.
- Aydoğan, Y., Koçak, N. (2003). Okulöncesi çocukların dil gelişimlerine etki eden faktörlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 159.
- Bulut, S. (2012). Anadolu ağızlarında kalıp sözler ve kullanım özellikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö., E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Canbulat, M. ve Dilekçi, A. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 8 (7), 217-232. doi:10.7827/TurkishStudies.5474
- Çaydaş, A. (2016). Gazi üniversitesi TÖMER ve İzmir yabancılar için Türkçe öğretim setlerinde kullanılan kalıp sözlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ertürk Şenden, Y. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kalıp sözlerin kullanımına yönelik etkinlik örneklerinin başarı üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
- Gökdayı, H. (2015). Türkçede kalıp sözler. İstanbul: Kriter.
- Gökdayı, H. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi ve kalıp sözler. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 11 (19), 379-394. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11131
- Güvenç, B. (1996). Kültür ve demokrasi. Ankara: Gündoğan.
- Hancı, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarındaki aktif kelime servetinin belirlenmesi (Uşak/Banaz örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar.
- İlhan, N. (2017). Dil öğretiminde kalıp sözlerin, şiirin önemi/etkisi. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 12(22), 401-412. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12348
- İpek, N. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim çağı çocuklarında kelime dağarcığı gelişimi. İlköğretim Online, 6(3), 344-365.
- İpek Eğilmez, N. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının günlük yaşamlarında kullandıkları “kalıp sözler”. International Online Journal of EducationalSciences, 9(3), 784-805.
- Kara, M.,Memiş, M., R. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin kalıp ifadeleri kullanmadaki yeterlilik düzeyleri. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, UDES 2015, 1670-1681. doi: 10.18298/ijlet.297
- Kara, M., Yıldırım. (2017). Nasreddin hoca fıkralarında kalıp sözler. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, 5(1), 487-489. doi: 10.18298/ijlet.1737
- Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Keklik, S. (2010). Türkçede 0-6 yaş çocuklarına öğretilmesi gereken en sık kullanılan 1200 kelime. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3, 1-28.
- Koç, B. (2015). Türkçe öğrenen yabancıların kalıp sözleri kullanabilme yeterlikleri (Bosna Hersek örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kula, O. B. (1996). Dilin kültürelliği ya da kültürün dilselliği. Bilim ve Ütopya, 23, 46-47.
- Öztürk, H. (1995). Okulöncesi eğitim kurumlarına giden ve gitmeyen ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin alıcı ve ifade edici dil düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Sis N. ve Gökçe, B. (2009). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde yansımalar ve kalıp sözler. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 4(3), 1975-1989.
- Temur, T. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin yazı dilindeki kelime hazinelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Topçuoğlu Ünal, F. ve Bursalı, H. (2015). Çizgi dizilerle kalıp (ilişki) söz öğretimi: Cille örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 69-83.
- Türkyılmaz, M. (2013). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımdaki aktif kelime hazinesinin belirlenmesi (Kırşehir/Akçakent örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Uçan, Hilmi, (2010), Söylem gösterge bilimi ve duygu değeri: Tevfik Fikret’in “Sitayiş-i Hazret-i Padişâhî” ve “Sis” şiirlerinde sevgi ve nefret, Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 31-50.
- Uzcu Yıldız, F. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçede Kalıp Söz Edinci. International Journal of Language Academy, 5(2), Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Özel Sayısı, 129-140. doi: http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3554
- Ünsal, G. (2013). Dil öğretiminde kalıp sözler ve çevirisi. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 8(8), 1383-1394. doi:10.7827/TurkishStudies.5370
- Yazıcı Okuyan, H. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında bir kültür aktarımı aracı olarak kalıp sözlerin kullanımı üzerine bir inceleme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(2), 31-46.
- Yılmaz, F., Ertürk Şenden, Y. (2014). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kalıp sözlerin etkinliklerle öğretimi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1(Özel)), 53-63.
- Yılmaz, F., Ertürk Şenden, Y. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kalıp sözler: “Babam ve Oğlum” film örneği. International Journal of SocialScience, 32, 187-202. doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2683
- Zülfikar, H. (2007). Dünden bugüne Türkçe (kalıp cümleler). Türk Dili Dergisi, 668, 344-351.
Abstract
Atasözleri, deyimler, ikilemeler gibi kalıplaşmış dil
birimlerinden biri olan “kalıp sözler” özellikle sözlü iletişimin en güçlü
unsurlarındandır. Türkçe dersi hem kullandığı malzeme olan metinler hem de iletişim
becerileri aracılığıyla, çocuğu, içinde yaşadığı toplumla uyumlu bir birey
haline getirme konusunda önemli bir yere sahiptir. Bu önemden yola çıkarak
ileride Türkçe öğretmeni olacak olan Türkçe öğretmeni adaylarının “özel
durumlarda” kullandıkları kalıp sözleri tespit etmek bu çalışmanın amacını
oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2015-2016 eğitim öğretim yılında Muğla
Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü’nde öğrenim
görmekte olan 173 öğretmen adayına “Kalıp Söz Kullanma Testi” uygulanmıştır.
Türkçe öğretmeni adaylarının “Kalıp Söz Kullanma Testinde” yer alan bağlamlara
yazdıkları cevaplar incelendiğinde, özel durumlarda kullandıkları kalıp sözlere
ilişkin “doğum”, “ölüm”, “nişan/evlilik”, “başarı”, “mal/mülk edinme”, “bayram
ziyareti” ve “hasta ziyareti” olmak üzere 7 bağlam ortaya çıkmıştır. Elde
edilen veriler Simple Concordance Program 4.07, SPSS 22 ve Microsoft Excel
Programları kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, cinsiyete göre,
kızların erkeklerden daha fazla kalıp söz kullandıkları; bağlamlarına göre
kalıp söz kullanımı açısından ise Türkçe öğretmeni adaylarının en çok “ölüm” ve
“doğum” konularında farklı kalıp söz kullandıkları tespit edilmiştir. İleride
Türkçe öğretmeni olacak öğretmen adaylarının, öğrencilerine örnek olabilmesi ve
dil becerileri aracılığı ile kültür aktarımı yapabilmesi açısından kalıp söz
kullanmalarının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.
References
- Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil. Ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Hava Kurumu.
- Aksan, (D. (2008). Türkçeye yansıyan Türk kültürü. Ankara: Bilgi.
- Aksan, D. (2014). Anadilimizin söz denizinde. Ankara: Bilgi.
- Aksan, D. (2015). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Bilgi.
- Aydoğan, Y., Koçak, N. (2003). Okulöncesi çocukların dil gelişimlerine etki eden faktörlerin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 159.
- Bulut, S. (2012). Anadolu ağızlarında kalıp sözler ve kullanım özellikleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö., E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Canbulat, M. ve Dilekçi, A. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 8 (7), 217-232. doi:10.7827/TurkishStudies.5474
- Çaydaş, A. (2016). Gazi üniversitesi TÖMER ve İzmir yabancılar için Türkçe öğretim setlerinde kullanılan kalıp sözlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
- Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ertürk Şenden, Y. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kalıp sözlerin kullanımına yönelik etkinlik örneklerinin başarı üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
- Gökdayı, H. (2015). Türkçede kalıp sözler. İstanbul: Kriter.
- Gökdayı, H. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi ve kalıp sözler. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 11 (19), 379-394. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11131
- Güvenç, B. (1996). Kültür ve demokrasi. Ankara: Gündoğan.
- Hancı, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımlarındaki aktif kelime servetinin belirlenmesi (Uşak/Banaz örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyonkarahisar.
- İlhan, N. (2017). Dil öğretiminde kalıp sözlerin, şiirin önemi/etkisi. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 12(22), 401-412. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12348
- İpek, N. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim çağı çocuklarında kelime dağarcığı gelişimi. İlköğretim Online, 6(3), 344-365.
- İpek Eğilmez, N. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının günlük yaşamlarında kullandıkları “kalıp sözler”. International Online Journal of EducationalSciences, 9(3), 784-805.
- Kara, M.,Memiş, M., R. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin kalıp ifadeleri kullanmadaki yeterlilik düzeyleri. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, UDES 2015, 1670-1681. doi: 10.18298/ijlet.297
- Kara, M., Yıldırım. (2017). Nasreddin hoca fıkralarında kalıp sözler. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, 5(1), 487-489. doi: 10.18298/ijlet.1737
- Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Keklik, S. (2010). Türkçede 0-6 yaş çocuklarına öğretilmesi gereken en sık kullanılan 1200 kelime. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3, 1-28.
- Koç, B. (2015). Türkçe öğrenen yabancıların kalıp sözleri kullanabilme yeterlikleri (Bosna Hersek örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kula, O. B. (1996). Dilin kültürelliği ya da kültürün dilselliği. Bilim ve Ütopya, 23, 46-47.
- Öztürk, H. (1995). Okulöncesi eğitim kurumlarına giden ve gitmeyen ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin alıcı ve ifade edici dil düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
- Sis N. ve Gökçe, B. (2009). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde yansımalar ve kalıp sözler. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 4(3), 1975-1989.
- Temur, T. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin yazı dilindeki kelime hazinelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Topçuoğlu Ünal, F. ve Bursalı, H. (2015). Çizgi dizilerle kalıp (ilişki) söz öğretimi: Cille örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 69-83.
- Türkyılmaz, M. (2013). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımdaki aktif kelime hazinesinin belirlenmesi (Kırşehir/Akçakent örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
- Uçan, Hilmi, (2010), Söylem gösterge bilimi ve duygu değeri: Tevfik Fikret’in “Sitayiş-i Hazret-i Padişâhî” ve “Sis” şiirlerinde sevgi ve nefret, Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 31-50.
- Uzcu Yıldız, F. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçede Kalıp Söz Edinci. International Journal of Language Academy, 5(2), Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Özel Sayısı, 129-140. doi: http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3554
- Ünsal, G. (2013). Dil öğretiminde kalıp sözler ve çevirisi. TurkishStudies-International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic, 8(8), 1383-1394. doi:10.7827/TurkishStudies.5370
- Yazıcı Okuyan, H. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında bir kültür aktarımı aracı olarak kalıp sözlerin kullanımı üzerine bir inceleme. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(2), 31-46.
- Yılmaz, F., Ertürk Şenden, Y. (2014). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kalıp sözlerin etkinliklerle öğretimi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1(Özel)), 53-63.
- Yılmaz, F., Ertürk Şenden, Y. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde kalıp sözler: “Babam ve Oğlum” film örneği. International Journal of SocialScience, 32, 187-202. doi: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2683
- Zülfikar, H. (2007). Dünden bugüne Türkçe (kalıp cümleler). Türk Dili Dergisi, 668, 344-351.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | July 27, 2018 |
| Published in Issue | Year 2018 |
Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.