Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler Açısından Değerlendirilmesi

Ali Ferhat Ömeroğlu; Sakine Hakkoymaz

doi:10.16916/aded.1053964

Research Article

Examination of Activities in Turkish Language Textbooks for Secondary School Level in terms of Methods and Techniques in Vocabulary Teaching

Year 2022, Volume: 10 Issue: 2, 347 - 362, 28.04.2022

Ali Ferhat Ömeroğlu , Sakine Hakkoymaz

https://doi.org/10.16916/aded.1053964

Cited By: 8

Abstract

The aim of this study is to examine the methods and techniques used for vocabulary teaching in Turkish language textbooks for secondary school level. The data set of this study consists of the Turkish language textbooks for 5th, 6th, 7th, and 8th grade secondary school level in use starting from the 2021-2022 academic year. Drawing on qualitative research pattern, this study obtains its data through document analysis. The textbooks in this study are examined using the “Evaluation Form for Methods and Techniques Used in Vocabulary Teaching” developed by the researchers. This study draws on content analysis to analyze and interpret the data. Findings of the study show that the textbooks for 5th, 6th, 7th, and 8th grade secondary school level used all methods and techniques for vocabulary teaching for 473 times. This study also concludes that a total of 16 individual methods and techniques are used in the textbooks and that these methods and techniques in the textbooks for all grades are of very similar nature; thus, they fail to offer diversity to teachers and students. Furthermore, this study reveals that the methods and techniques intended to develop receptive vocabulary outnumber those intended to develop productive vocabulary in the activities for vocabulary for all grades. Future research to be periodically performed on the qualities and diversity of the methods and techniques used in the activities for vocabulary teaching would importantly help scholars in the relevant field and provide significant insights into the developments in the field to textbook writers and publishing houses.

Keywords

Turkish language textbooks , methods and techniques , receptive vocabulary , productive vocabulary

References

Acat, M. B. (2008). Effectiveness of concept maps in vocabulary instruction. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 33, 1-16.
Baş, B. ve Karadağ, Ö. (2012). Söz varlığı üzerine yurt dışında ve Türkiye’de yapılan temel araştırmalar. Millî Eğitim, 41(193), 81-105.
Ceylan S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
Çolakoğlu, B. K. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun yer alma durumu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 577-588. DOI: 10.16916/aded.872499
Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretme yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 233-258. DOI: 10.14520/adyusbd.771
Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Göçer, A. (2010). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), 5(1), 1007-1036.
Karadağ. Ö. (2013). Kelime Öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
Karadağ, Ö. ve Maden, S. (2014). Yazma eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı içinde (s. 265-301). Ankara: Pegem Akademi.
Karagöl, E. ve Tarakçı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Millî Eğitim Dergisi, 48(222), 149-171.
Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Lüle Mert, E. (2009). Anadili eğitimi ve öğretimi sürecinde sözvarlığı belirleme çalışmalarının önemi ve “deyim” kazandırmaya yönelik etkinlik önerileri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 83-93.
Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
Maden, A. (2019). Eğitim Bilişim Ağı (EBA)’ndaki sözcük öğretimine yönelik içerikler üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 23(79), 17-42. DOI: 10.17753/Ekev1121.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2019). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. ed.). Ankara: Pegem Akademi.
Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Nurlu, M. ve Sarıca, A. (2015). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretimi kazanımları açısından incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(10), 19-37.
Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Millî Eğitim Söz Varlığı Özel Sayısı, 45(210). 11-29.
Onan, B. (2020). Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Oxford, R. (2003). Language learning styles and strategies: an overview. Proceedings of GALA (Generative Approaches to Language Acquisition) Conference, 1-25.
Pehlivan, A. (2003). Türkçe ders kitaplarında sözcük dağarcığını geliştirme sorunu ve çözüm yolları. Dil Dergisi, 122, 84-91.
Sarıca, A. (2014). İlköğretim II. kademe Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretim programındaki kazanımlar açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Schmitt, N. (1997). Vocabulary learning strategies. in N. Schmitt And M. Mccarthy (Eds.), Vocabulary: description, acquisition and pedagogy (77-85). Cambridge: Cambridge University Press.
Şimşek, Ş. ve Demirel, İ. F. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı kazandırma/kelime öğretimi etkinliklerinin kullanılan yöntemler açısından incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 317-330.
Yangın, B. (2002). Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Dersal Yayınları.
Yıldırım, A. F. (2006). İlköğretim ikinci sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarındaki kelime öğretim teknikleri üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: sözcük öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 753-773.

Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler Açısından Değerlendirilmesi

Year 2022, Volume: 10 Issue: 2, 347 - 362, 28.04.2022

Ali Ferhat Ömeroğlu , Sakine Hakkoymaz

https://doi.org/10.16916/aded.1053964

Cited By: 8

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz varlığı öğretimine yönelik kullanılan yöntem ve teknikleri incelemektir. Araştırmanın veri setini 2021-2022 eğitim-öğretim yılından itibaren kullanılmak üzere yayımlanan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma olarak veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen ders kitapları, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Formu” ile incelenmiştir. Verilerin analizinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında söz varlığını öğretmeye yönelik belirlenen bütün yöntem ve tekniklerin toplam kullanılma sayısının 473 olduğu görülmüştür. İncelenen ders kitaplarında birbirinden farklı 16 yöntem ve teknik kullanıldığı; tüm sınıf düzeylerinde okutulan ders kitaplarında bu yöntem ve teknik seçimlerinin birbirine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarının bu yönüyle öğretmenlere ve öğrencilere çeşitlilik sunmadığı söylenebilir. Ayrıca bütün sınıf seviyelerinde söz varlığına ait etkinliklerde alıcı söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerin üretici söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerden daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Söz varlığı öğretimini içeren etkinliklerde kullanılan yöntem ve tekniklerin nitelikleri ve çeşitliliğini gözden geçiren çalışmaların belirli aralıklarla yapılmasının bu alanda çalışma yapacak araştırmacılara, ders kitabı yazarlarına ve yayınevlerine alandaki gelişmeler hakkında bilgi vermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Keywords

Türkçe ders kitapları , yöntem ve teknik , alıcı söz varlığı , üretici söz varlığı

References

Acat, M. B. (2008). Effectiveness of concept maps in vocabulary instruction. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 33, 1-16.
Baş, B. ve Karadağ, Ö. (2012). Söz varlığı üzerine yurt dışında ve Türkiye’de yapılan temel araştırmalar. Millî Eğitim, 41(193), 81-105.
Ceylan S., Duru, K., Erkek, G. ve Pastutmaz, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Çapraz Baran, Ş. ve Diren, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
Çolakoğlu, B. K. (2021). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında haber bültenlerinde en sık kullanılan ilk 2.000 söz varlığı unsurunun yer alma durumu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 577-588. DOI: 10.16916/aded.872499
Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretme yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 233-258. DOI: 10.14520/adyusbd.771
Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Göçer, A. (2010). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), 5(1), 1007-1036.
Karadağ. Ö. (2013). Kelime Öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
Karadağ, Ö. ve Maden, S. (2014). Yazma eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı içinde (s. 265-301). Ankara: Pegem Akademi.
Karagöl, E. ve Tarakçı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Millî Eğitim Dergisi, 48(222), 149-171.
Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Lüle Mert, E. (2009). Anadili eğitimi ve öğretimi sürecinde sözvarlığı belirleme çalışmalarının önemi ve “deyim” kazandırmaya yönelik etkinlik önerileri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 83-93.
Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
Maden, A. (2019). Eğitim Bilişim Ağı (EBA)’ndaki sözcük öğretimine yönelik içerikler üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 23(79), 17-42. DOI: 10.17753/Ekev1121.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2019). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. ed.). Ankara: Pegem Akademi.
Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Nurlu, M. ve Sarıca, A. (2015). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretimi kazanımları açısından incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(10), 19-37.
Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Millî Eğitim Söz Varlığı Özel Sayısı, 45(210). 11-29.
Onan, B. (2020). Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Oxford, R. (2003). Language learning styles and strategies: an overview. Proceedings of GALA (Generative Approaches to Language Acquisition) Conference, 1-25.
Pehlivan, A. (2003). Türkçe ders kitaplarında sözcük dağarcığını geliştirme sorunu ve çözüm yolları. Dil Dergisi, 122, 84-91.
Sarıca, A. (2014). İlköğretim II. kademe Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretim programındaki kazanımlar açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Schmitt, N. (1997). Vocabulary learning strategies. in N. Schmitt And M. Mccarthy (Eds.), Vocabulary: description, acquisition and pedagogy (77-85). Cambridge: Cambridge University Press.
Şimşek, Ş. ve Demirel, İ. F. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı kazandırma/kelime öğretimi etkinliklerinin kullanılan yöntemler açısından incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 317-330.
Yangın, B. (2002). Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Dersal Yayınları.
Yıldırım, A. F. (2006). İlköğretim ikinci sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarındaki kelime öğretim teknikleri üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: sözcük öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 753-773.

There are 29 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Other Fields of Education
Journal Section	Articles
Authors	Ali Ferhat Ömeroğlu 0000-0002-1756-7041 Sakine Hakkoymaz 0000-0002-3005-7900
Publication Date	April 28, 2022
Published in Issue	Year 2022 Volume: 10 Issue: 2

Cite

APA	Ömeroğlu, A. F., & Hakkoymaz, S. (2022). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler Açısından Değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 347-362. https://doi.org/10.16916/aded.1053964