Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi

Öz

Tarihî kökleri Hazarlara kadar uzanan ve tarihte Musevîliği seçmiş bir Türk topluluğu olan Karaylar,

kültürlerini, geleneklerini, inanışlarını ve dillerini günümüze kadar korumuşlardır. Öyle ki İbranî, Kiril ve

Latin alfabelerini kullanarak dinî ve edebî eserler meydana getiren bu Karaylar, günümüzde dağınık ve

nüfusları azalmış bir durumda yaşamaktadırlar. Neredeyse yok olma tehlikesi altında bulunan Karaylar;

Litvanya, Polonya ve Ukrayna merkezli olarak dağılmışlardır.

Karadeniz’in kuzeyinden Doğu Avrupa’ya kadar uzanan bu bölgede, Karayların öncelikle uğrak yeri

Kırım olmuştur. Göç hareketlerinin yoğun yaşandığı Kırım, tarih boyunca pek çok halklara yurt olmuştur.

Karma bir yapıya sahip olan bu bölge, sosyo-linguistik çalışmaları bakımından önemli bir merkez

durumundadır.

Karaylar için tarihî bir öneme sahip olan bu merkezdeki Karaylara ait mimari yapılar; geçmişle gelecek

arasında kurulacak köprülerin, sosyo-kültürel bakiyelerin birer temsilcisi olmaktadır. Karaylar üzerine

araştırmalar yapılırken hiç şüphesiz Kırım coğrafyası araştırmacılara kaynaklık etmeye devam edecektir.

Eski Türkçenin izlerini barındıran ve Slav dilleriyle yoğun ilişki içerisinde olan Karaycanın üç diyalekti

bulunmaktadır. Bu üç diyalektten birisi olan Kırım Karaycasının, diğer bazı lehçelerde de olduğu gibi yoğun

bir biçimde Tatarcanın etkisi altında kaldığı bilinmektedir. Bu baskı neticesinde Kırım Karaycası, Kırım’da

yaşayan az sayıdaki Karaylar tarafından artık konuşulmamaktadır. Kırım Karaycasının dünü ve bugünü bu

çalışmada ele alınacaktır.