Karadeniz Araştırmaları

Öz

Geleneksel sözlü kültürün yaşatılması, sürekliliğinin sağlanması ve yeni nesillere doğru bir şekilde aktarılması bakımından sohbet toplantıları önemli bir yere sahiptir. Sohbet toplantıları, Türki- ye’nin farklı bölgelerinde; “Barana, Kürsübaşı, Yârân, Erfe- ne/Ferfene, Oturak Âlemleri, Sıra Yârenleri, Cümbüş, Oda Sohbet- leri, Sıra Gecesi, Gezek, Sıra Gezme, Velime Geceleri (Eyvan Gece- leri), Ateş Gezmesi (Birikme Geceleri), Oturmah” gibi çeşitli isim- lerle, Türkiye dışında da; “Geşdek, Coro Bozo, Meşrep, Konuşma ve Muhabbet” gibi farklı adlarla bilinmektedir. Farklı bölgelerde aynı veya değişik isimlerle bilinen sohbet toplantıları, bölgelerin sahip oldukları sosyokültürel yapılarına bağlı olarak benzer ya da farklı uygulamalarla sürdürülmüştür. Çalışmamızın konusunu meydana getiren Sıra Gezme sohbetleri, Erzincan’ın Kemaliye ilçe- sinde icra edilen bir gelenektir. Günümüzde geleneksel yapısı içe- risinde sürdürülmeyen bu toplantılar, “Eğin Fasıl Grubu” tarafın- dan sadece musikî yönüyle devam ettirilmektedir. Bu yazıda, ilk önce sohbet toplantıları hakkında genel bir bilgi verdikten sonra, konuyla ilgili Kemaliye’de yaptığımız alan araştırması ve diğer ça- lışmalardan elde edilen veriler; “Kemaliye Sıra Gezme Sohbet Top- lantılarının Gelişimi ve Güncel Durumu”, “Kemaliye Sıra Gezme Sohbet Toplantılarının Genel Özellikleri”, “Kemaliye Sıra Gezme Sohbet Toplantılarının İcra Düzeni” ve “Kemaliye Sıra Gezme Soh- bet Toplantılarının İşlevleri” başlıkları altında incelenecektir. İkin- ci başlık altında; toplantıların üyeleri ve yönetim yapısı, katılma şartları, kuralları, zamanı, mekânı, oturma düzeni, toplantı çeşitle- ri, giyim-kuşam âdâbı, sofra âdâbı ve cezaları değerlendirilecektir. Son olarak derleme, araştırma ve inceleme neticesinde ulaşılan verilere yer verilecektir.