Öz
Antik
çağlarda yaşamış toplulukların ve insanların maruz kalmış oldukları
hastalıkları kemikler üzerinden inceleyen bir bilim dalı olan paleopatolojinin
önemli ilgi alanlarından birisi de Anemi çalışmalarıdır. Anemi, kansızlık
olarak isimlendirilir ve yeteri kadar demiri metabolizmasında tutamayan veya
barındıramayan insanlarda görülür. Anemi, özellikle beslenme ile ilgili
çalışmalarda sıkça bakılan bir sağlık sorunudur. Antik dönem insanlarının
kafataslarında cribra orbitalia, porotic hyperostosis ve diploe kalınlaşması
olarak ortaya çıkar. Bu çalışmaya konu olan Spradon Antik Kentine ait
iskeletler, İstanbul İli Avcılar İlçe sınırlarındaki Ispartakule bölgesinde
İstanbul Arkeoloji Müzeler müdürlüğü tarafından 2011 senesinde ele geçmiştir.
Bu bölgeden ele geçen 90 insan iskeleti üzerinde Cribra orbitalia, porotic
hyperostosis ve diploe kalınlaşmasına hem cinsiyetlerde hem de yaş gruplarında
bakılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda toplumda yaklaşık %12,2 civarında
cribra orbitalia, %13,3 iken diploe kalınlaşması %8,8 olarak hesaplanmıştır.
Cinsiyetler arası değerlendirmede kadınların cribra orbitalia oranı erkeklere
göre daha fazladır. Erkeklerde ise porotic hyperostosis düzeyi kadınlardan
fazladır. Diploe kalınlaşması ise yine bariz şekilde kadın bireylerde yüksek
saptanmıştır. Cribra orbitaliaya bağlı olarak kadın bireylerde diploe
kalınlaşmasından söz edilebilir. Spradon Toplumu çocuk bireylerinden sadece 2
bireyde porotic yapıyla karşılaşılması örnek sayısıyla bağlantılıdır. Spradon
Geç Roma- Erken Bizans dönemi toplumunda beslenmeye bağlı sağlık sorunlarından
birisi olan anemi mevcuttur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, M., (2008). Beslenme Biyokimyası, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara.Aufderheide, A. C., (1989). “Chemical Analysis of Skeletal Remains”, Reconstruction of Life from the Skeleton , 237-260, Willey Liss., Florida.Çırak, M.T., (2017), Anemi Görülen Bireylerdeki Element Seviyelerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi, Turkish Studies, Volume 12/29, p. 169-178.Naveed, H., Abed, S.F, Davagnanam, I., Uddin, JM, Adds P.J. (2012), Lessons From The Past: Cribra Orbitalia, An Orbital Roof Pathology, Orbit. Dec;31(6):394-409.Ortner, D.J., Kimmerle, E. and Diez, M. (1999), Probable Evidence of Scurvy in Non-Adults from Archaeological Sites in Peru. American Journal Physical Anthropology, 108:321-331.Rivera, F. ve Mirazon, L.M.,(2017), New Evidence Suggesting A Dissociated Etiology For Cribra Orbitalia And Porotic Hyperostosis. Am. J. Phys. Anthropol. Sep;164(1):76-96.Sevim, A., (1998). “Eski Anadolu Toplumlarında Gözlenen Bir Paleopatolojik Doku Bozukluğu: Porotic Hyperostosis”, Antropoloji, 13: 229-244.Şarbak, A., Çırak, M.T., Çırak, A., (2017), Osteoarchaeological Investigations of Metopic Suture in The Late Roman Period in Spradon, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 17, No 3, pp. 27-38.Walker P.L., Bathurst R.R., Richman R., Gjerdrum T., and Andrushko V.A., (2009), The Causes Of Porotic Hyperostosis And Cribra Orbitalia: A Reappraisal Of The İron-Deficiency-Anemia Hypothesis. American Journal of Physical Anthropology, 139: 109–125. Yılmaz, H., Pehlevan,C., Göksal, N., (2014), Çatak (Van) İskeletlerinin Paleopatolojik Analizi, International Journal Of Human Science, 11(2), s:1327-1350.Yurdakök, K., İnce, O. T., (2009). “Çocuklarda Demir Eksikliği Anemisini Önleme Yaklaşımları”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 52: 224- 231.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 11 Sayı: 2 |