Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

HAMDÎ'NİN YUSUF U ZÜLEYHA'SININ PETERSBURG NÜSHASI VE HİKAYENİN BAŞ KAHRAMANI ZÜLEYHA'YA DAİR

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 1466 - 1483, 28.12.2022

Öz

Bilindiği üzere İslamiyet, Osmanlı divan şiiri için önemli kaynaklardan birisidir. Kur’an’da ahsenü’l-kasas yani kıssaların en güzeli olarak vasıflandırılan Hz. Yûsuf’a dair anlatılanlar bunlara en güzel örneklerden birisidir. Yûsuf Suresi başlı başına Hz. Yûsuf kıssasını anlatır. Bu kıssa İslamî edebiyatlarda oldukça rağbet görmüş ve birçok esere konu olmasının yanında bu temada müstakil eserlerin ortaya çıkmasına da zemin hazırlamıştır.
Yûsuf Paygamberin hayatı etrafında şekillenen tüm Yûsuf u Züleyhâ mesnevilerin konusu aynıdır. Ancak en başta sanatçının üslûbu yani anlatım biçimi olmak üzere hikâyenin detayları itibariyle bir birlerinden ayrılırlar. Bu konularda birçok akademik çalışma yapılmıştır.
Biz de bu çalışmayla Hamdî’nin, hamsesi içerisindeki en güzel mesnevisi olarak kabul edilen, aynı zamanda Anadolu sahasında yüksek edebî kıymete sahip ilk Yûsuf u Züleyhâ olarak görülen; hatta olay örgüsü, anlatımı ve mükemmel üslûbu yönüyle Türk mesnevi tarihinin Fuzûlî’nin Leyla ve Mecnun adlı eserine kadar en başarılı örneği şeklinde değerlendirilen eserinin Petersburg’da tespit ettiğimiz bir nüshası bağlamında bazı değerlendirmelerde bulunacağız. Elbette edebî eserler ile ilgili bu türden mukayeseler sübjektif görünebilir, ancak Hamdî’nin eseri okunduğunda kullandığı üslûp ve konuya uygun tasvirler derhal dikkati çeker. Nasıl ki tüm Leyla ve Mecnûn hikayeleri içerisinde Fuzûlî’nin eseri ön plana çıkıyorsa onun eseri de benzeri bir pozitif ayrışma gösterir.
Bu çalışmada, ifade ettiğimiz gibi, mesnevi tüm yönleriyle ele alınmayıp sadece Petersburg’da tespit ettiğimiz bir nüshanın tanıtımı yapılarak içeriğinden söz edilecek ve bu bağlamda hikâyenin ana kahramanlarından olan Züleyhâ ile ilgili bazı tespit ve değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Kaynakça

  • AYAN, Hüseyin (1972). “Hamdullah Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ Mesnevisindeki Gazeller”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, S.5, s.31-49.
  • DAŞDEMİR, Özkan (2012). Halk Hikayesi Olarak Yûsuf ile Züleyhâ, İstanbul:Fenomen Yayınları.
  • DOĞAN, Ahmet (2014). Bağdatlı Zihnî/Yûsuf u Züleyhâ, İstanbul:Kesit Yayınları.
  • KARAHAN, Leyla (1994). Kıssa-i Yûsuf: Yûsuf u Züleyhâ, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KONCU, Hanife (2013). “Yûsuf u Züleyhâ”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.44, s.38-40.
  • KONCU, Hanife (2007). “Yûsuf u Züleyhâ Bibliyografyası”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.5, S.10, s.617-630.
  • LEVEND, Âgâh (2016). “Hamdî’nin Yusuf u Züleyhâ’sı”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınevi, s.125-169.
  • ÖZTÜRK, Zehra (2005). “On Beşinci Yüzyıl Şairlerinden Akşemseddinzade Hamdullah Hamdi’nin Yusuf u Zeliha Mesnevisinde İşlenen Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, C.3, S.10, 41-42.
  • TAŞ, İbrahim (2017). Şeyyad Hamza/Yûsuf ile Zeliha, Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • TÜRKDOĞAN, Melike Gökcan (2011). Klasik Türk Edebiyatında Yûsuf u Züleyhâ Mesnevileri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma, Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • ÜSTÜN, Mehmet Cihat (2014). Hamdullah Hamdì’nin Yûsuf u Zelîhâ Mesnevisi (Gramer-Metin-Dizin), Erzurum:Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Toplam 11 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat ve Edebiyat
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Ömer Özkan 0000-0002-8386-4570

Yayımlanma Tarihi 28 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 3

Kaynak Göster

MLA Özkan, Ömer. “HAMDÎ’NİN YUSUF U ZÜLEYHA’SININ PETERSBURG NÜSHASI VE HİKAYENİN BAŞ KAHRAMANI ZÜLEYHA’YA DAİR”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], c. 5, sy. 3, 2022, ss. 1466-83.

   TARANDIĞIMIZ İNDEXLER  

Görüntünün olası içeriği: yazılogo.png

DRJI.pngici2.pnglogo.png        CenterLogo.png       ESJIndex_logo.png        Ust_bar_tur1a.jpg scholar_logo_64dp.png                       logo-large-explore.png                           logo.png 


