Öz
In this study, Hüseyin Rahmi Gürpınar's work named the Witch (Cadı) was evaluated in the context of fantastic literature. In this direction, the work has been evaluated in the context of the uncanny and the marvelous and other genres close to this genre, which constitute the main genre of fantastic literature. During the evaluation, the fantastic uncertainty process, which is a necessary criterion for a work to be included in the fantastic genre, was taken as a basis. In addition, marvelous elements in the work were also examined. The aim here is to determine in which way the specified elements contribute to the fiction. As a result of the examinations, it was seen that marvelous elements in the work were presented to the reader, especially with their mystery and horror qualities. The fantastic events seen from the beginning of the work are explained realistic perspective by Kadir Bey's letter at the end of the novel. This result contributed to the determination of the genre of this novel. In this direction, it has been concluded that the work is within the scope of uncanny, which is one of the main genres close to the fantastic genre, and uncanny - fantastic from the sub-genres. In addition, it has been determined that this novel is close to the fantastic genre with some of its qualities. The lack of a realistic perspective for the extraordinary events that happened to Şükriye Hanım's father, especially in the old house, is the main element that causes fantastic uncertainty. However, it has been concluded that the work is not in the fantastic genre, since this situation is not included in the work in general and there is a realistic explanation of the events experienced.
Anahtar Kelimeler
Hüseyin Rahmi Gürpınar Fantastic literature Uncanny Marvelous
Kaynakça
- Aslan, P. (2011). “Spiritüalizm, Materyalizm ve Fantastik Üzerine Farklı Bir Hüseyin Rahmi Gürpınar Anlatısı: Ölüler Yaşıyor mu?”, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), s. 637-644.
- Boratav, P. N. (1945). “Hüseyin Rahmi’nin Romancılığı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3(2), s. 205-212.
- Demirkaya, S. (2015). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Cadı Romanı Etrafındaki Edebi Tartışmalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Duran Oto, E. (2017). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarındaki Kadınların Bâtıl İnançlar Karşısındaki Tutumu”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), s. 287-295.
- Elkılıç, N. H. (2021). Ann Radcliffe'in Udolf Hisarı (1790) ile Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Mezarından Kalkan Şehit (1929) Eserlerinin Gotik Unsurlar Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kars.
- Enginün, İ. (2013). Yeni Türk edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e 1839-1923 (7. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Eryılmaz, D.; Kalaycıoğulları, İ. (2018). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Eserlerinde Bilimsel ve Felsefi Unsurlar”, Dört Öge, 13, s. 125-136. http://www.nobelyayin.com/ dortoge.
- Gündüz, O. (2013a). İkinci meşrutiyet romanı 1908-1918 yapısal ve tematik inceleme (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Gündüz, O. (2013b). Cumhuriyet dönemi Türk romanı. R. Korkmaz (Ed.), Yeni Türk edebiyatı el kitabı 1839-2000 (8. Baskı) içinde (s. 399-544), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Gürpınar, H. R. (2021). Cadı, (haz.) Oğuz, S., Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İldeş, Ö. (2009). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın 1919’a Kadar Olan Romanlarında Yapı, Tema, Anlatım (1889-1919), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara
- İraz, C. (2017). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Akıl ve Ruh Hastalıkları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Jung, C. G. (2003). Four archetypes: mother, rebirth, spirit, trickster, tr. Hull, R. F. C., Abingdon: Routledge. Kerman, Z. (2009). Yeni Türk edebiyatı incelemeleri (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Koşar, E. (2005). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Bâtıl İnançlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: İstanbul.
- Moran, B. (2007). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya (12. baskı), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Oymak, A. (2021). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın İffet ve Son Arzu Romanlarında Hayal ve Hakikat Karşıtlığı”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 23, s. 381-389. DOI: 10.29000/rumelide.949002.
- Özlük, N. (2011). Türk Edebiyatında Fantastik Roman, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
- Serrican Kabalcı, E. (2021). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Baykuş”, Karadeniz Araştırmaları, XVIII(71), s. 763-774.
- Şenyurt, O. (2017). “Edebi Metinlerde Korku Nesnesi ve Fantastik Öğelerin Kurgusu Olarak “Köşk””, SOSYOLOGCA, 7 (13-14), s. 418-432.
- Tanpınar, A. H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi (21. baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Todorov, T. (1975). The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre, tr. Howard, R., Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
- Todorov, T. (2012). Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım (2. baskı), çev. Öztokat, N., İstanbul: Metis Yayınları.
- Uğur, V. (2010). “Türk Edebiyatında Fantastik Roman”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 42(42), s. 133-154.
- Yeşilyurt, Ş.; Önen, E. E. (2015). “Fantastik Bir Anlatı: Zaragoza’da Bulunmuş El Yazması”, Hikmet Dergisi, 26, s. 114-134.
- Yeşilyurt, Ş. (2016). “Barış Müstecaplıoğlu’nun Şamanlar Diyarı Dizisi Üzerine Fantastik Bir İnceleme”, Karadeniz, 32, s. 107-124.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Öz
Bu çalışmada Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Cadı isimli eserinin fantastik edebiyat bağlamında değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu doğrultuda eser fantastik edebiyatın asıl türünü oluşturan fantastik ve bu türe yakın diğer türler olan tekinsiz ve olağanüstü bağlamında değerlendirilmiştir. Değerlendirme sırasında bir eserin fantastik türü kapsamında yer alabilmesi için gerekli bir ölçüt olan fantastik kararsızlık süreci temel alınmıştır. Ayrıca eserde yer alan olağanüstü ögeler de incelenmiştir. Burada amaç belirtilen ögelerin kurguya hangi yönden katkı sağladığını saptayabilmektir. Yapılan incelemeler sonucunda eserde olağanüstü ögelerin özellikle gizem ve korku nitelikleri ile okuyucuya sunulduğu görülmüştür. Eserin başlangıcından itibaren görülen fantastik kararsızlık sürecinin Kadir Bey’in mektubu ile mantıklı bir çözüme kavuşması eserin hangi tür kapsamında yer aldığının belirlenmesine katkı sağlamıştır. Bu doğrultuda eserin fantastik türüne yakın ana türlerden olan “tekinsiz”, alt türlerden ise “tekinsiz fantastik” kapsamında yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca eserin bazı nitelikleri ile fantastik türüne de yaklaştığı tespit edilmiştir. Özellikle konakta Şükriye Hanım’ın babasının başına gelen olağanüstülüklere yönelik mantıklı açıklamanın bulunmaması fantastik kararsızlığa sebep olan temel ögedir. Ancak bu durumun eserin genelinde yer almaması ve yaşanılan olayların mantıklı açıklamasının bulunması sebebiyle eserin fantastik türünde yer almadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Hüseyin Rahmi Gürpınar Fantastik edebiyat Tekinsiz Olağanüstü.
Kaynakça
- Aslan, P. (2011). “Spiritüalizm, Materyalizm ve Fantastik Üzerine Farklı Bir Hüseyin Rahmi Gürpınar Anlatısı: Ölüler Yaşıyor mu?”, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), s. 637-644.
- Boratav, P. N. (1945). “Hüseyin Rahmi’nin Romancılığı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3(2), s. 205-212.
- Demirkaya, S. (2015). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Cadı Romanı Etrafındaki Edebi Tartışmalar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Duran Oto, E. (2017). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarındaki Kadınların Bâtıl İnançlar Karşısındaki Tutumu”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), s. 287-295.
- Elkılıç, N. H. (2021). Ann Radcliffe'in Udolf Hisarı (1790) ile Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Mezarından Kalkan Şehit (1929) Eserlerinin Gotik Unsurlar Açısından İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Kars.
- Enginün, İ. (2013). Yeni Türk edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e 1839-1923 (7. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Eryılmaz, D.; Kalaycıoğulları, İ. (2018). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Eserlerinde Bilimsel ve Felsefi Unsurlar”, Dört Öge, 13, s. 125-136. http://www.nobelyayin.com/ dortoge.
- Gündüz, O. (2013a). İkinci meşrutiyet romanı 1908-1918 yapısal ve tematik inceleme (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Gündüz, O. (2013b). Cumhuriyet dönemi Türk romanı. R. Korkmaz (Ed.), Yeni Türk edebiyatı el kitabı 1839-2000 (8. Baskı) içinde (s. 399-544), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Gürpınar, H. R. (2021). Cadı, (haz.) Oğuz, S., Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İldeş, Ö. (2009). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın 1919’a Kadar Olan Romanlarında Yapı, Tema, Anlatım (1889-1919), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara
- İraz, C. (2017). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Akıl ve Ruh Hastalıkları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
- Jung, C. G. (2003). Four archetypes: mother, rebirth, spirit, trickster, tr. Hull, R. F. C., Abingdon: Routledge. Kerman, Z. (2009). Yeni Türk edebiyatı incelemeleri (2. Baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Koşar, E. (2005). Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Bâtıl İnançlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: İstanbul.
- Moran, B. (2007). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya (12. baskı), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Oymak, A. (2021). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın İffet ve Son Arzu Romanlarında Hayal ve Hakikat Karşıtlığı”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 23, s. 381-389. DOI: 10.29000/rumelide.949002.
- Özlük, N. (2011). Türk Edebiyatında Fantastik Roman, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
- Serrican Kabalcı, E. (2021). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında Baykuş”, Karadeniz Araştırmaları, XVIII(71), s. 763-774.
- Şenyurt, O. (2017). “Edebi Metinlerde Korku Nesnesi ve Fantastik Öğelerin Kurgusu Olarak “Köşk””, SOSYOLOGCA, 7 (13-14), s. 418-432.
- Tanpınar, A. H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi (21. baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Todorov, T. (1975). The Fantastic: A Structural Approach to a Literary Genre, tr. Howard, R., Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.
- Todorov, T. (2012). Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım (2. baskı), çev. Öztokat, N., İstanbul: Metis Yayınları.
- Uğur, V. (2010). “Türk Edebiyatında Fantastik Roman”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 42(42), s. 133-154.
- Yeşilyurt, Ş.; Önen, E. E. (2015). “Fantastik Bir Anlatı: Zaragoza’da Bulunmuş El Yazması”, Hikmet Dergisi, 26, s. 114-134.
- Yeşilyurt, Ş. (2016). “Barış Müstecaplıoğlu’nun Şamanlar Diyarı Dizisi Üzerine Fantastik Bir İnceleme”, Karadeniz, 32, s. 107-124.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Çalışmalar |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALELERİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Ekim 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Şubat 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 7 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
DERGİPARK bünyesinde faaliyet gösteren Edebî Eleştiri Dergisi (Journal of Literary Criticism) hakemli ve bilimsel bir dergidir. Dergimiz, hem ulusal ölçekli TR DİZİN'de hem de uluslararası ölçekli MLA'da taranmaktadır.