Edebi Eleştiri Dergisi

Öz

Safahat Türk edebiyatının en çok tanınan eserlerinin başında gelir. Toplumun genelini ilgilendiren meseleleri işlemesi, sorunları sadece teşhisle yetinmeyip onlar için çözüm teklifleri sunması ve halka yakın bir dille yazılmış olması, Safahat’ın art arda gelen nesiller tarafından ilgiyle okunmasını sağlamıştır. Bu yönüyle Türk edebiyatında bir edebî kanon oluşturulduğunda, kolayca listeye dâhil olacak bir eserdir. Safahat dili, üslubu, muhtevası, kapsamı, sahip olduğu seviye ve eskimeyen tarafları ile “Bizim klasiklerimiz nelerdir?” sorusuna da verilecek cevaplardan biridir.
Safahat’ı kaleme alan Mehmet Akif Ersoy’un aynı zamanda İstiklal Marşı şairi olması ve Türk toplumu tarafından daima hürmet ve minnet hisleri ile hatırlanması, kamuoyunun Safahat’a gösterdiği teveccühün önemli bir sebebi olarak düşünülebilir. İlk kez yayımlandığı 1911’den bu yana nesillerin sempatisini, merakını yitirmeyen bir eser olarak sosyal bilimler sahasındaki araştırmacıların da yoğun ilgisine mazhardır. Eserin sosyolojik, ahlaki, edebî, felsefi ve siyasi tarafları bulunur. Savunduğu fikirler, içerdiği gözlemler, vardığı hükümler bakımından “Safahat”ın zengin bir veri havzası sunduğu açıktır. Kültürel ve estetik cepheleri de buna ilave edilmelidir. Bahsedilen yönleri dolayısıyla Safahat, en çok edebiyat ve sosyoloji araştırmalarının konusu olmuştur.
Yedi kitaptan müteşekkil büyük bir eser olan Safahat’ın ikinci kitabı, “Süleymâniye Kürsüsünde” başlığını taşır. İkinci kitap, Mehmet Âkif’teki İslamcılık fikrinin belirginleştiği ve şairin toplumu dikkatli gözlerle etüt ettiği uzun bir manzumeden ibarettir. Bu çalışmada, 150 yıl önceki Osmanlı toplumunun onun mısralarına nasıl yansıdığı, şairin toplumsal sorunlara bakışı ve bunlar için teklif ettiği çözüm yollarının neler olduğu ele alınacaktır. Bu sayede yaklaşık iki asır öncesi ile günümüzün sosyal yapısını kıyaslamak, değişenleri ve değişmeyenleri tespit edebilmek mümkün olacaktır. Edebiyata, sosyolojiye ve münhasıran edebiyat sosyolojisine katkı sağlayan bu tarz incelemeler, kültürel boyutu derinleştirecek çalışmalardır. Mamafih çeşitli disiplinler yardımıyla mukayeseli okumaya imkân tanıyan eserlerin eklektik biçimde irdelenmesi, Türk sanat ve bilim hayatına fayda sağlayacaktır.