Öz
Mevlânâ Celâleddîn Muhammed’in Dîvân-ı kebîr’inden yapılan seçmelerden biri de Kaçarlar döneminin önemli edib, şair ve devlet adamlarından Rızâkuli Hân Hidâyet’e (ö. 1871) aittir. Hidâyet, bu seçkisinin adını Şemsu’l-hakâyik koymuştur.
Kaçar şahı Feth Ali Şah 1829 yılında kendisine “Han” unvanı vermiş ve onu sarayın “Emîru’ş-şuarâ”sı olarak ilan etmiştir. Farklı yıllarda şehzadeler için mürebbi tayin edilerek onların eğitimlerinden sorumlu olması sebebiyle “Lalabaşı” unvanıyla da anılmıştır. Şiirinde kullandığı Hidâyet mahlasıyla ün kazanmıştır.
Hidâyet, şairliğinden daha çok devlet adamlığı ile telif ettiği tarih, edebiyat ve sözlük alanlarındaki çeşitli eserler ve neşrettiği klasik eserlerle ün kazanmıştır. Yüzlerce şairin hayat hikâyelerini ve örnek şiirlerini içeren hacimli Mecma’u’l-fusehâ ile sufi şairleri tanıtıp şiirlerinden örnekler verdiği Riyâzu’l-ârifîn, edebiyat tarihinin önemli kaynaklarındandır.
Bu yazının konusu olan Şemsu’l-hakâyik, Hidâyet’in dikkat ve tercihleriyle oluşturduğu Mevlânâ’nın Dîvân-ı kebîr’inden yaptığı bir seçmedir. Hidâyet’in 1260/1844 yılında oluşturduğu bu kitabın çeşitli baskıları ve Türkçeye çevirisi bulunduğu gibi, Ali ile ilgili içerdiği şiirler sebebiyle bazı çevrelerce İran’da ve Türkiye’de özel ilgiye mazhar olmuştur.
Bu seçkide bulunan, ancak Dîvân-ı kebîr baskılarında yer almayan şiirlerin tespit edilerek yol açtıkları tartışma ve iddialar açısından bir araya getirilmesi gerekli görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- A. Naci Tokmak, Rıza Kulı Hân, DİA, XXXV, 64-65.
- Çeşme-i Hurşîd, Gazeliyyât-i purgavgâ-yi Mevlânâ Şems-i Tebrîzî, nşr. Husrev-i Bâbâî, Tahran, 1366hş., 1368hş., 1377hş.
- Hidâyet Rizâkuli b. Muhammed Hâdî, Mesnevî-i Hidâyetnâme, tashih ve mukaddime: Pigâh Muslih-Lîdâ Şucâ’î, Tahran, 1393hş.
- Hidâyet, Rızâkuli Han, Mecma’u’l-Fusahâ, I-II, nşr. Muzâhir-i Musaffâ, Tahran, 1382hş. (İntişârât-i Emîr-i Kebîr).
- Hidâyet, Rizâkuli, Riyâzu’l-ârifîn, nşr. Mehdîkuli Hidâyet, Tahran, 1316 (2. Baskı, Kitâbhâne-i Mehdiyye).
- Mevlânâ Celâleddîn Muhammed b. Hüseyn-i Belhî-i Rûmî ma’rûf be Mevlevî, Nüsha-i Konya, I-II, Tevzîhât, fihrist ve keşfü’l-ebyât Tevfîk H. Sübhânî, Tahran (Encümen-i âsâr ve mefâhir-i ferhengî), 1386hş./2007.
- Mevlânâ Celâleddîn Muhammed, nşr. B. Fu¬rûzânfer Külliyât-ı Şems yâ Dîvân-i Kebîr, ilk baskı I-VII, Tah¬ran, 1336- l345 hş./1957- 1966; VIII. cilt Rubâ’iyât, 1342hş/1963; IX, X. ciltler Fehâris, 1346hş/1967, İntişârât-i Dânişgâh-i Tehrân.
- Mevlânâ Celâleddin, Dîvân-ı Kebîr, Çeviri Abdülbâki Gölpınarlı, I-VII, İstanbul, 1957–1974.
- Mevlânâ Celâleddîn, Mektûbât, Çev. Abdülbâki Gölpınarlı, İstanbul, 1999. Mevlânâ Celâleddin, Rubâîler, Çev. Abdülbaki Gölpınarlı, Ankara, 1982.
- Mevlânâ, Divan-ı Kebir’den Seçme Şiirler, I-III, çev. Midhat Bahari Beytur, İstanbul: MEB. Yay., 1959-1965; 1989-1990, 1995. Mevlânâ, Şemsu’l-Hakâyik, nşr. Hidâyet Rizâkuli, Tebriz, 1281/1864. Nizârî, Dîvân-i Hekîm Nizârî-i Kuhistânî, nşr. Muzâhir Musaffâ, Tahran, 1371 (İntişârât-i İlmî).
- Paul E. Losensky, Hedāyat, Reżāqolı Khan, the Encyclopedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 2, pp. 119-121.
- Sa’dî-i Şîrâzî, Külliyât-i Sa’dî, nşr. Muzahir-i Musaffâ, Tahran, 1383hş.
- Sadîk-Behzâdî, Mândânâ, Kitâb-şinâsî-i Mevlevî, Tahran: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, 1370 hş
- Sultan Veled, Dîvân, nşr. F. Nafiz Uzluk, İstanbul, 1941, s. 372.
- Şems-i Magribî, Dîvân, Tahran, 1348hş.
- Yahyâ Âryenpûr, ez Sabâ tâ Nîmâ, Tahran, 1357hş.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebi Çalışmalar |
| Bölüm | Tezden Üretilmiş Makale |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 2 Sayı: 26 |
Kaynak Göster
Derginin yayın dili Türkçe, Arapça, Farsça, Urduca ve İngilizcedir. Yabancı dildeki yazıların yayımlanması, Yayın Kurulu'nun onayına bağlıdır. Dergiye gönderilecek yazıların, Türk Dil Kurumu'nun yazım kurallarına uygun olması gerekmektedir. Türkçede yaygın kullanılan yabancı kelimelerin dışındaki kelimelerin Türkçe karşılığının kullanılmasına özen gösterilmelidir. Farklı yazı tipi kullananların, kullandıkları yazı tiplerini de göndermeleri gerekmektedir. Makalelerin özetleri 250 kelimeyi aşmamalıdır. Yazılarda resim, çizim veya herhangi bir görsel anlatım varsa; bunların en az 300 dpi çözünürlükte taranması ve kullanıldığı metindeki adları ile kaydedilerek gönderilmesi gerekmektedir. Yayımlanan yazıların sorumlulukları yazı sahiplerine aittir. Yazılar, A4 sayfa boyutuna göre 25 sayfayı geçmemelidir. Ancak geniş kapsamlı yazılar, Yayın Kurulu’nun onayıyla seri halinde ya da derginin eki şeklinde de yayımlanabilir.
Yazım kuralları ve sayfa düzeni
- Yazılar MS Word ya da uyumlu programlarda yazılmalıdır. Yazı karakteri Times New Roman, 12 punto ve tek satır aralığında olmalıdır.
- Sayfa, A4 dikey boyutta; üst, alt ve sağ kenar boşluğu 2,5 cm; sol kenar boşluğu 3 cm olarak düzenlenmelidir.
- Paragraf aralığı önce 6 nk, sonra 0 nk olmalıdır.
- Yazının başlığı koyu harfle yazılmalı, konunun içeriği ile uyumlu olmalıdır.
- Makalelerin Türkçe ve İngilizce özetleri 250 kelimeyi aşmamalıdır. 3 ila 5 kelimeden oluşan anahtar kelime/keywords yer almalıdır. Makalenin Türkçe ve İngilizce başlıklarına yer verilmelidir. Yayım dili Arapça, Farsça veya Urduca olan makalelerde Türkçe ve İngilizce özet istenmektedir.
- Başlıklar koyu harfle yazılmalıdır. Uzun yazılarda ara başlıkların kullanılması okuyucu açısından yararlı olacaktır.
- İmla ve noktalamada makalenin veya konunun zorunlu kıldığı durumlar dışında Türk Dil Kurumu’nun İmla Kılavuzu dikkate alınmalıdır.
- Metin içinde vurgulanmak istenen yerlerin “tırnak içinde” gösterilmesi yeterlidir.
- Birden çok yazarlı makalelerde makale ilk sıradaki yazarın ismiyle sisteme yüklenmelidir. Birden sonraki yazarların isimleri sistem üzerinde diğer yazarlar kısmında belirtilmelidir.
Kaynak gösterme
- Doğu Araştırmaları Dergisi sayfa altı dipnot veya APA 6.0 kaynak gösterimini kabul etmektedir.
- Bir eserin derleyeni, tercüme edeni, hazırlayanı, tashih edeni, editörü varsa kaynakçada mutlaka gösterilmelidir.
- Elektronik ortamdaki kaynaklarda yazarı, çalışmanın başlığı ve yayın tarihi belli olanlar kullanılmalıdır.
- Metin içinde atıf yapılmayan kaynaklar kaynakçada gösterilmemelidir.
- Kaynakça makalenin sonunda yazarların soyadlarına göre alfabetik olarak düzenlenmelidir.
Doğu Araştırmaları Dergisi
Index Islamicus Uluslararası dizini, SOBİAD (Sosyal Bilimler Atıf Dizini) ve ASOS indeksleri tarafından taranmaktadır.