Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi

Öz

Sosyo-kültürel bağlamda Türk Dünyası’nda önemli bir görevi ifa eden âşıklık geleneği,
sözlü kültürel ortamdan doğmuş olmakla beraber bir disiplin çerçevesinde nesilden nesile
aktarılarak günümüze kadar gelebilmiştir. Geleneğin temsilcileri belindeki saz ve dilindeki söz ile
çağının tanığı ve toplumların sözcüsü olmuşlardır. Âşıklar, sözlü gelenekte yer alan ve yaşatılan
kültürel ürünlerle beslenip toplumun yaşam biçimini, kültürünü, duygu ve düşüncelerini söz ve
şiirlerle, sazı ve sözüyle halka sunan ve yaşatan kişiler olmuşlardır. Âşıklar, içinde yaşadığı
toplumun, ekonomik, toplumsal, kültürel ve siyasal olaylar karşısındaki duygu ve düşüncelerine
her çağda, her ortamda tercüman olmuşlardır. Halkın çeşitli olaylar karşısındaki his ve duygu,
düşünce ve tepkilerini ifade ederken de onun öz, sade konuşma dilini son derece ustalıkla
kullanmıştır. Fuat Köprülü’nün de ifadesiyle âşık, çaldığı sazla kendilerinin veya başkalarının
şiirlerini icra eden şair çalgıcılardır. Belirtilen gelenek çerçevesinde Âşık İsmail Tezanî, yaşadığı
dönemde unutulmaya yüz tutmuş olan âşıklık geleneğine ciddi hizmet ve katkıları olmuş bir
kişidir. Tezanî, gerek sanatı ve eserleri gerek edebî şahsiyetiyle 20. yüzyılın âşıklarından birisi
konumundadır. Âşık İsmail Tezanî, eserlerinde halkın ortak duygu ve düşüncelerini ifade
edebilecek tarzda bir dil kullanmış olmakla beraber, çağın olaylarına hiçbir zaman seyirci
kalmayan duyarlı bir âşıktır. O, yeri geldiğinde ait olduğu toplumun gözü, kulağı ve dili olmayı
başarabilmiş bir kişiliktir.