Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi

Abstract

Abdülhak Hâmid Tarhan yenileşme devri Türk edebiyatının önemli isimlerindendir. Bu nedenle hayatı ve eserleri üzerinde pek çok çalışma yapılmıştır. Onun edebî hayatı yanında resmî ve siyasî hayatı da vardır. Abdülhak Hâmid Tarhan, her ne kadar Namık Kemal gibi bir aksiyon adamı değilse de eserlerinde kullandığı alegori metoduyla yaşadığı devri tenkit etmiştir. Hâmid, siyasî mücadelesini ve muhalefetini yaparken de genellikle eserlerinin konusunu tarihten kahramanlarını da hükümdarlardan almıştır. Özellikle piyeslerinde hükümdarlar önemli yer tutmaktadır. Bu hükümdarların bazıları kurmaca hayatın dışında gerçekte de yaşamış hükümdarlardır. Kahramanlarına alegorik özellikler yükleyerek yaşadığı dönemin hükümdarlarına özellikle Sultan II. Abdülhamid’e muhalefet etmiştir. Onlardan kalemiyle intikam alma ve aleyhlerinde “efkâr-ı umumiyeˮyi hazırlama gayesini gütmüştür. Böylelikle daha rahat bir söylem yürüteceğini düşünmüş fakat bunda başarılı olamamıştır. Takip ettiği metot anlaşıldığı için eserleri yasaklanmış, görevden alınmış, şehrin dışına çıkarılmak suretiyle sürgün edilmiş ve bazı eserlerini de devrinde hiç yayımlatamamıştır. Bu bağlamda İhsan Safi’nin, Hâmid’in siyasî ve muhalif kimliğini ön plana çıkaran çalışması aynı zamanda Hâmid hakkında bu zamana kadar söylenen yanlış ve eksik hükümleri tamamlaması ve düzeltmesi açısından da dikkate değerdir.