Folklor/Edebiyat

Abstract

Değer kavramı Latince kökenli valare sözcüğünden türemiş, kıymetli olmak, güçlü

olmak anlamlarında bir sözcüktür. Değer, bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut

ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet, bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik

ve bilimsel değerlerini kapsayan maddî ve manevî öğelerin bütünü olarak nitelendirebilir.

Toplumbilimsel anlamda değer; varlıkların ve bilinç olgularının toplum ve insan açısından

taşıdıkları önemi belirleyen özellikleri ifade eder.

İnsanların günlük yaşantılarında neye önem verdiklerini, neleri önemsediklerini

etkileyen bir özelliğinin olması (Schwartz, 1992), bireyin örgütsel yaşantısını kapsayacak

şekilde hayatının her aşamasında karşılaştığı tüm durumlarda gösterdiği tavır, bir değere

dayanır. Değerler bireyin kendisini ilgilendirdiği, yaşantısına yön verdiği gibi yaşadığı

toplumu da yakından ilgilendirir. Yazınsal yapıtlar insana özgü bazı değer ve özelliklerin

yerleşip kökleşmesi, toplumsal yaşamın ve çağın gerektirdiği değerlerin benimsenmesi

yolunda önemli roller üstlenmektedir. Halk bilimi ürünlerinin işlevini hoşça vakit geçirme,

eğlenme ve eğlendirme; değerlere, toplum kurumlarına ve törelere destek verme; eğitim,

kültür aktarımı; toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulmak için kaçış amacı (Bascom’tan

aktaran Başgöz, 1996) biçiminde sıralayan Bascom, folklorun temel işlevinin, kişiyi bir

toplumda kabul görmüş değerlere uymak, onları kabullenmek ve gelecek kuşaklara aktarmak

olduğunu belirtir.

İdeal toplum düzeninin oluşumunda kazanılmış değerlerin korunması, yaşatılması ve

aktarılmasının ne denli önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle öncelikle toplumu oluşturan

bireylere bu değerlerin kazandırılması gerekir. Öz değerlerin kazanılması da çocukluk

evresinde başlar ve hayatın çeşitli evrelerinde gelişir. Özellikle çocuklar için yazılmamalarına

rağmen çocuklara bu değerleri kazandırmada muhtevası ve verdiği iletileri bakımından edebi

türler arasında masallar önemli bir yere sahiptir.

Bu çalışmada amaç Prof. Dr. Saim Sakaoğu’nun Kıbrıs Türk Masalları adlı kitabında

yer alan 20 masaldaki değerleri, Schwartz Değerler ölçeğine göre sınıflandırmak ve masalın

ait olduğu toplumun kültürel özelliklerinin önemli bir unsuru olan değerleri belirlemektir.

Çalışmada betimsel analiz yöntemiyle doküman analizi tekniği uygulanarak metinler

çözümlenmiştir.