Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları

Abstract

Emîr Hüsrev-i Dihlevî, Hindistan’da doğup büyümüş Türk soylu bir şairdir. Nitekim bizzat kendisi “Türkî-i Hindustâniyem/Hindistanlı Türküm” derken, intisap edip terbiyesinde yetiştiği şeyhi Şeyh Nizâmüddîn-i Evliyâ da onu “Türkü’llah/Türk oğlu” ve “Türk-beççe/Türk oğlu” şeklinde isimlendirmiştir. Emîr Hüsrev, gerek İran edebiyatında gerekse Hindistan’da Farsça şiir söyleyen şairler arasında meşhur olup Farsça şiir söyleyen en büyük ve yetkin şairlerden biri olarak kabul edilmektedir. Kaynaklarda onun Türkçe, Farsça, Arapça, Hintçe ve Hindistan’da konuşulan birçok yerel dil ile Sanskritçe bildiği belirtilmektedir. Çok çalışkan ve velut bir şâir olan Emîr Hüsrev’in Tuhfetü’s-sıgâr, Vasatü’l-hayât, Gurretü’l-kemâl, Bakıyye-i Nakıyye ve Nihâyetü’l-kemâl isimli beş divanı, Matlaʿu’l-envâr, Şîrîn ü Hüsrev, Mecnûn u Leylî, Heşt-bihişt ve Âyîne-i İskenderî’den oluşan hamsesi ile Kırânü’s-saʿdeyn, Miftâhu’l-fütûh, Aşîka, Nuh-sipihr, Tugluk-nâme adlarında tarihî mesnevileri bulunmaktadır. Bu çalışmada; önce Emîr Hüsrev-i Dihlevî’nin mesnevîleri arasında gerek tertibi gerek konusu gerekse vezni yönünden hem en ilginç ve dikkat çeken hem de en güzel ve mükemmel olan Nüh-sipihr hakkında bilgi verilecek, konusu özetlenip edebî hüviyeti hakkında bilgi verilecektir. Doğrudan Hindistan’ı konu alan ve Hindistan’la ilgili önemli ve ilginç bilgileri ihtiva eden “üçüncü sipihr”in tanıtımı diğer bölümlere göre geniş tutulacaktır. Ayrıca bu bölümde yer alan ve Arapça, Farsça, Türkçe ve Hintçe hakkında çeşitli açıklamaların yapılıp bilgilerin verildiği bölümün hüviyeti ortaya konulup tercümesine yer verilecektir.