Balkanlarda Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları

Abstract

Karadağlıca, Türkçenin Balkan coğrafyasındaki komşularından biridir. Birçok sebepten dolayı bu dil, Türkçe konuşanlar tarafından pek bilinmemektedir. Bu makale, Türkçeye komşu bir dil, üzerine sözler söylenen Karadağlıca konusunda Türkçede genel bilgi oluşturmayı ve durumları aktararak bir toparlama yapmayı amaçlamıştır. Onun yazı dili ve resmî dil olma süreci, dil araştırmaları açısından da tecrübeler sunar. Karadağ içinde, Güney Slav dillerinden Sırpça, Boşnakça ve Hırvatça; Arnavut dillerinden Arnavutça; Altay dillerinden Türkçe ile Karadağlıca komşuluk içindedir. Yazı dili ve ağız olarak Karadağlıca konuşurlarının büyük ve asıl kısmı Karadağ’dadır. Sayım kayıtlarına göre Sırbistan, Hırvatistan ve Slovenya’da da konuşurlar bulunur. Karadağ Cumhuriyeti’nin resmî dili Karadağlıcadır. Karadağ Cumhuriyeti Anayasası 13. maddesinde Karadağlıcanın resmiyeti belirtilmiştir. Takip eden birkaç yıl içinde Karadağlı dilinin yazım kuralları ve kılavuzu, grameri devlet organlarının desteğiyle hazırlanmıştır. Bunun yanında, Karadağ’ın bağımsızlığının öncesinde ve bağımsızlık sonrasında Karadağlıcaya dair çeşitli dil çalışmaları yayınlanmıştır. Dilin kendi adı “Crnogorski jezik”/“Црногорски језик” (/Tsırnogorski yezik/) şeklindedir. Karadağlı dili, ISO 639 listesinde “CNR” koduyla bulunur. Karadağlıcanın alfabesi Latin ve Kiril esaslı iki denk forma sahiptir. Anayasal olarak her iki yazı sisteminin eşit olması sebebiyle, Karadağlı alfabesi iki paralel varyanta sahiptir. Karadağ içinde genel kullanımda Latin esaslı alfabenin daha yaygın olduğu söylenebilir. Karadağlıca, ayrı bir dil olduğunu kanıtlama, Sırpça ve Sırphırvatça çatısında olup olmama gibi tartışmaların konusu olmuştur. Bugünkü sorunların temelde siyasi yaklaşımdan kaynaklandığı söylenebilir. Bu sorunlar da ona dair çeşitli sorunlar doğurabilmiştir.