Abstract
Education is a process carried out by considering the values, meaning-value world, and reflexes of the society in formal and non-formal networks. Social changes and transformations affect education like all other factors they affect. The main source for both teachers and students in the educational process is the textbook. Textbooks contain social and cultural content as well as academic content. Modernism which has been on the agenda in almost all fields of social sciences since the 19th century is also on the agenda of education. Reaching its peak in the 20th century modernism brought material and spiritual dissolution along with innovations. In this context, the institutional policy makers of education have taken measures against these dissolutions. In this study, critical discourse analysis method, which can be defined as decoding, reaching the semantic layers behind the surface structure, was applied, the discourses built on the deconstructive and disruptive effects of modernism in Turkish textbooks approved by the Ministry of National Education were analyzed. Within the scope of the research, it was determined that alienation related to modernism, popular culture and language practices under the influence of popular culture, and the self-centred human type built by capitalism were criticized. In addition, it was determined that the behaviors and attitudes of the target audience were tried to be manipulated by text discourse and that the mental schemas of the target audience were tried to be shaped.
References
- Althusser, L. (2001). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (Y. Alp & M. Özışık, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Anderson-Yockel, J. ve Haynes, W.O. (1994). Joint book-reading strategies in working-class African American and white mothertoddler dyads. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 37(3), 583-593.
- Arkonaç, S. A. (2012). Söylem çalışmaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Baş, B., Turhan, O. ve Karaca, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik stratejisi geliştirmeye yönelik bir durum tespiti: 5. Sınıf Türkçe çalışma ve öğretmen kılavuz kitabı örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 717-746.
- Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Bulut, M. ve Orhan, S. (2012). Türkçe-edebiyat ders kitaplarının dil ve kültür aktarımındaki rolü ve önemi üzerine bir inceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311.
- Carrell, D. ve Korwitz, J. (1994). Using concordancing techniques to study gender stereotyping in elt textbooks. In J. Sunderland (ed.) Exploring Gender: Questions and implications for English language education (pp. 73-83). Prentice Hall International.
- Cevizci, A. 2010. Felsefe sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Çayır, K. (2010). Yeni bir “biz” anlayışı geliştirme yolunda eğitim, ders kitapları ve okullar, eğitim, çatışma ve toplumsal barış. Çayır, K. (Ed.), Türkiye‟den ve Dünyadan Örnekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
- Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 99-117.
- Çetin, H. (2001). Devlet, ideoloji ve eğitim. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 201-211.
- Fairclough, N. (1989). Language and power. London: Longman
- Fairclough, N. (1995) Critical discourse analysis: the critical study of language, Londra: Longman, 1995. Gunther Kress, Critical Discourse Analysis, Annual Review of Applied Linguistics, Volume: 11, (March 1990)
- Gün, M. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi okuma etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar. Turkish Studies, 7(4), 1961-1977.
- Günay, V. D. (2018). Söylem çözümlemesi. İstanbul: Papatya.
- Jeanniere, A. (1994). Modernite Nedir, Modernite Versus Postmodernite. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
- Kana, F. (2014), Ortaokul öğrencilerinin üstbiliş okuma stratejileri farkındalık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 100-120.
- Kızılçelik, S. (1996). Postmodernizm dedikleri. İzmir: Saray Kitabevleri.
- Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28, 283-298.
- Luke, A. (1988). Literacy, textbooks and ideology: Postwar literacy instruction and the mythology of Dick and Jane. Cambridge, UK: Polity Press.
- Nixon, A. ve Power, C. (2007). Towards a framework for establishing rigour in a discourse analysis of midwifery professionalisation. Nursing Inquiry, 14(1), 71-79.
- Nordquist, R. (2020). Understanding the use of language through discourse analysis: Observing how various means of discourse create context. Erişim adresi: https://www.thoughtco.com/discourse-analysis-or-da-1690462
- Ochs, E. (1997). Narrative. In T. A. Van Dijk (Ed.), Discourse as structure and process, (vol. 1, pp. 185/207). London, UK: Sage
- Olgun, H. B. (2017). Jürgen Habermas, Hannah Arendt ve Richard Sennett’in kamusal alan yaklaşımları. Sosyolojik Düşün, 2(1), 45-54.
- Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz (Çev.), Ankara: Siyasal Kitapevi
- Renner, C. (1997). Women are busy, tall, and beautiful: looking at sexism in efl materials. Annual Meeting of the Teachers of English to Speakers of Other Languages. Orlando, March 11-15.
- Selander, S. (1991). Pedagogic text analysis. In M .L. Julkunen, S. Selander & M. Åhlberg (Eds.), Research on texts at school. Joensuu: University of Joensuu Press
- Solak, Ö. (2011). Küçük ağa romanının eleştirel söylem analizi. TDAV Akademik Bakış Dergisi, 26, 1-14.
- Sözen, E. (1999). Söylem. İstanbul: Paradigma Yayınları
- Sözen, E. (2014). Söylem. Ankara: Birleşik Yayınları.
- Şimşek, R. (2021). Socio-political evaluation of the distribution of root values in Turkish language textbooks. International Journal of Eurasian Education and Culture , 6(12), 566-612.
- Şimşek, R. ve Erdem, İ. (2020). Subliminal bir güç göstergesi: Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ders kitapları. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1) , 252-277.
- Thompson, J. B. (1990). Ideology and modern culture: Critical social theory in the era of mass communication. Cambridge, UK: Polity Press
- Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve ideoloji çokalanlı bir yaklaşım. B. Çoban & Z. Özarslan (Der.), Söylem ve İdeoloji mitoloji, din, ideoloji (ss. 13-113) İstanbul: Su.
- Van Dijk, T. A. (2011). Discourse, knowledge, power and politics: towards critical epistemic discourse analysis. C. Hart (Ed.), Critical discourse studies in context and cognition (pp. 27-64). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
- Yağcıoğlu, S. (2002). Eleştirel söylem çözümlemesi: Disiplinlerarası bir yaklaşım. S. Yağcıoğlu (Yay. Haz.), 1990 sonrası laik-antilaik çatışmasında farklı söylemler: Disiplinlerarası bir yaklaşım (ss. 3-34). İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
- Yeter, G. B. (2015). Türk postmodern anlatılarında modernizm eleştirisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Abstract
Eğitim, örgün ve yaygın ağlarda toplumun değerleri, anlam-değer dünyası, refleksleri gözetilerek yürütülen bir süreçtir. Toplumsal değişim ve dönüşümler etkiledikleri tüm diğer faktörler gibi eğitimi de etkilemektedir. Eğitim surecinde hem öğreticiler hem öğrenciler açısından temel kaynak ders kitabıdır. Ders kitapları akademik içerikler kadar sosyal, kültürel içerikleri de bünyesinde barındırmaktadır. 19. yüzyıldan bu tarafa sosyal bilimlerin neredeyse tüm alanlarında gündem olan modernizm eğitimin de gündeminde yer almaktadır. 20. yüzyılda zirvesine ulaşan modernizm, yeniliklerle beraber maddi, manevî çözülmeleri de getirmiştir. Bu bağlamda eğitimin kurumsal politika belirleyicileri bu çözülmelere önlemler almıştır. Bu araştırmada kod çözme, yüzey yapının arkasındaki semantik katmanlara ulaşma olarak tarif edilen eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmış; MEB onaylı Türkçe ders kitaplarında modernizmin çözücü, bozucu etkilerine yönelik inşa edilen söylemler analiz edilmiştir. Araştırma bünyesinde modernizmle ilişkili yabancılaşmanın, popüler kültürün ve popüler kültür etkisindeki dil pratiklerinin, kapitalizmin inşa ettiği ben merkezli insan tipinin eleştirildiği; hedef kitlenin davranış ve tutumlarının metin söylemiyle manipüle edilmeye çalışıldığı; hedef kitlenin zihinsel şemalarının şekillendirilmeye çalışıldığı tespit edilmiştir.
References
- Althusser, L. (2001). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (Y. Alp & M. Özışık, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Anderson-Yockel, J. ve Haynes, W.O. (1994). Joint book-reading strategies in working-class African American and white mothertoddler dyads. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 37(3), 583-593.
- Arkonaç, S. A. (2012). Söylem çalışmaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Baş, B., Turhan, O. ve Karaca, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik stratejisi geliştirmeye yönelik bir durum tespiti: 5. Sınıf Türkçe çalışma ve öğretmen kılavuz kitabı örneği. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 717-746.
- Baş, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Bulut, M. ve Orhan, S. (2012). Türkçe-edebiyat ders kitaplarının dil ve kültür aktarımındaki rolü ve önemi üzerine bir inceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311.
- Carrell, D. ve Korwitz, J. (1994). Using concordancing techniques to study gender stereotyping in elt textbooks. In J. Sunderland (ed.) Exploring Gender: Questions and implications for English language education (pp. 73-83). Prentice Hall International.
- Cevizci, A. 2010. Felsefe sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
- Çayır, K. (2010). Yeni bir “biz” anlayışı geliştirme yolunda eğitim, ders kitapları ve okullar, eğitim, çatışma ve toplumsal barış. Çayır, K. (Ed.), Türkiye‟den ve Dünyadan Örnekler, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
- Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 99-117.
- Çetin, H. (2001). Devlet, ideoloji ve eğitim. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 201-211.
- Fairclough, N. (1989). Language and power. London: Longman
- Fairclough, N. (1995) Critical discourse analysis: the critical study of language, Londra: Longman, 1995. Gunther Kress, Critical Discourse Analysis, Annual Review of Applied Linguistics, Volume: 11, (March 1990)
- Gün, M. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi okuma etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar. Turkish Studies, 7(4), 1961-1977.
- Günay, V. D. (2018). Söylem çözümlemesi. İstanbul: Papatya.
- Jeanniere, A. (1994). Modernite Nedir, Modernite Versus Postmodernite. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
- Kana, F. (2014), Ortaokul öğrencilerinin üstbiliş okuma stratejileri farkındalık düzeyleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 100-120.
- Kızılçelik, S. (1996). Postmodernizm dedikleri. İzmir: Saray Kitabevleri.
- Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21. yüzyıl okuryazarlık türleri, değişen metin algısı ve Türkçe eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28, 283-298.
- Luke, A. (1988). Literacy, textbooks and ideology: Postwar literacy instruction and the mythology of Dick and Jane. Cambridge, UK: Polity Press.
- Nixon, A. ve Power, C. (2007). Towards a framework for establishing rigour in a discourse analysis of midwifery professionalisation. Nursing Inquiry, 14(1), 71-79.
- Nordquist, R. (2020). Understanding the use of language through discourse analysis: Observing how various means of discourse create context. Erişim adresi: https://www.thoughtco.com/discourse-analysis-or-da-1690462
- Ochs, E. (1997). Narrative. In T. A. Van Dijk (Ed.), Discourse as structure and process, (vol. 1, pp. 185/207). London, UK: Sage
- Olgun, H. B. (2017). Jürgen Habermas, Hannah Arendt ve Richard Sennett’in kamusal alan yaklaşımları. Sosyolojik Düşün, 2(1), 45-54.
- Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz (Çev.), Ankara: Siyasal Kitapevi
- Renner, C. (1997). Women are busy, tall, and beautiful: looking at sexism in efl materials. Annual Meeting of the Teachers of English to Speakers of Other Languages. Orlando, March 11-15.
- Selander, S. (1991). Pedagogic text analysis. In M .L. Julkunen, S. Selander & M. Åhlberg (Eds.), Research on texts at school. Joensuu: University of Joensuu Press
- Solak, Ö. (2011). Küçük ağa romanının eleştirel söylem analizi. TDAV Akademik Bakış Dergisi, 26, 1-14.
- Sözen, E. (1999). Söylem. İstanbul: Paradigma Yayınları
- Sözen, E. (2014). Söylem. Ankara: Birleşik Yayınları.
- Şimşek, R. (2021). Socio-political evaluation of the distribution of root values in Turkish language textbooks. International Journal of Eurasian Education and Culture , 6(12), 566-612.
- Şimşek, R. ve Erdem, İ. (2020). Subliminal bir güç göstergesi: Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ders kitapları. Söylem Filoloji Dergisi, 5(1) , 252-277.
- Thompson, J. B. (1990). Ideology and modern culture: Critical social theory in the era of mass communication. Cambridge, UK: Polity Press
- Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve ideoloji çokalanlı bir yaklaşım. B. Çoban & Z. Özarslan (Der.), Söylem ve İdeoloji mitoloji, din, ideoloji (ss. 13-113) İstanbul: Su.
- Van Dijk, T. A. (2011). Discourse, knowledge, power and politics: towards critical epistemic discourse analysis. C. Hart (Ed.), Critical discourse studies in context and cognition (pp. 27-64). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
- Yağcıoğlu, S. (2002). Eleştirel söylem çözümlemesi: Disiplinlerarası bir yaklaşım. S. Yağcıoğlu (Yay. Haz.), 1990 sonrası laik-antilaik çatışmasında farklı söylemler: Disiplinlerarası bir yaklaşım (ss. 3-34). İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
- Yeter, G. B. (2015). Türk postmodern anlatılarında modernizm eleştirisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Other Fields of Education |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | July 26, 2021 |
| Published in Issue | Year 2021Volume: 9 Issue: 3 |
