Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi

Öz

Kırgız folklorunda “anne”ye dair birçok anlatı ve inanç vardır. Bunlar inanç ve kökenlerle ilişkili mitolojilerinde, atasözlerinde, deyimlerinde ve destan metinlerinde kendini göstermektedir. Kırgızların anaerkil dönemden kalan inançlarına dair birçok unsurun günümüze kadar ulaştığı ve yaşatıldığı gözlemlenmektedir. Umay Ene ve Bugu Ene kültleri bunlardan yalnızca birkaç tanesidir. Şarkılar yalnızca modern eğlence sektörünün bir parçası değil, bir halkın kimliğinin özetidir. Halkbilim araştırmalarında şarkılar önemlidir. Bir halkı anlamak, içlerine girerek yakından tanımak şarkılarını bilmeden mümkün değildir. Kırgız şarkılarında anne konusuna yer veren eserler çok fazladır. Anne hakkındaki Kırgız şarkılarının tematik açıdan bir hayli zengin olduğu görülmektedir. Anne sevgisi, anne ve çocuğu arasındaki sırdaşlık ve dostluk şarkılarda en çok rastlanan konulardır. Bunun yanında annenin fedakarlığı, çocuğuna sunduğu güzellikler, nimetler; çocuğunu dokuz ay karnında taşıması ve ona hayatı hediye edişi; onu tüm zorluklara rağmen büyütmesi, ona hayat yolunda rehberlik etmesi ve dayanak olması; ona kol kanat germesi ve merhamet göstermesi; çocuğun annesine duyduğu minnet; uzakta yaşayan veya ölmüş anneye olan özlem; annenin yaşlanması ve anneyi kaybetme endişesi; annenin değerinin anlaşılmasıyla doğan mahcubiyet, özür ve pişmanlık; anne için iyi dilekler ve dua temaları da şarkılarda karşımıza çıkmaktadır. Şarkılar incelendiğinde Kırgız kültüründe annenin ayrıcalıklı bir yerinin olduğu görülmektedir.