Öz
Bu çalışmada düşünme, düşünme çeşitleri, çocuk edebiyatı, çocuk kitapları ve genel özellikleri üzerinde durularak, eleştirel (kritik analitik) düşünme özelliği olan çocuk kitaplarının özelliklerine değinilmiştir. Bu özelliklerden hareketle internet üzerinden kitap satışı yapan üç büyük sitenin (Kitapyurdu, İdefix ve Kitega) “çocuk kitapları” kategorisinde “çok satan çocuk kitapları” başlığında yer alan on bir kitap “kritik- analitik düşünme özelliği olan çocuk kitaplarının özellikleri” yönünden incelenmiştir. Yapılan incelemede on bir kitaptan yedisinin (%64) kritik analitik düşünme özelliğini taşıyan çocuk kitaplarının özelliklerinden olan “Kritik-analitik düşünmede önyargılara ve peşin hükümlere yer yoktur.” saptamasını desteklediği gözlenmiştir. On kitapta (%91) “Kritik analitik düşünmede sorgulamak esastır”, “Kritik analitik düşünme okuduklarından bir çıkarımda bulunma ve bu çıkarımdan hareketle yargı ve sonuca ulaşmak esastır.”, “Kritik analitik düşünmede bilimsel ve mantıklı olmak, kendi içinde tutarlı davranmak esastır.”, “Kritik analitik düşünmede olayların gerçek hayatla bir noktadan ilişkilendirilmesi esastır.”, “Kritik analitik düşünmede kibir, çokbilmiş, bencillik, korkaklık, körü körüne itaat, dalkavukluk vb. duygulara yer verilmemiştir.” değerlendirmelerine uygun metinlerin seçildiği gözlenmiştir. Dünya Ekonomik Formu tarafından yayımlanan “İşlerin Geleceği Raporuna” göre işverenler, önümüzdeki beş yıl içinde eleştirel düşünme ve problem çözmenin, (kritik analitik düşünme) öne çıkacak becerilerin başında geleceğine inanmaktadır. Çalışmada, “çocuk kitapları”nın muhatabı olan kitlelerde farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Düşünme kritik analitik düşünme çocuk edebiyatı çocuk kitapları çok satan kitaplar.
Kaynakça
- Adalı, B. (2021). Zaman Bisikleti. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Akbıyık, C., ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Akademik Başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 90-99.
- Behrengi, S. (2019). Küçük Kara Balık (Çev. F. Batkitar). İstanbul: Monera.
- Bilkan, A. (2005). Çocuk Edebiyat-Kavram ve Mahiyet. Hece, 104/105, 24-35.
- Bozkurt, M. (2020). İnternetten Bilinçli ve Güvenli Faydalanmaya Yönelik İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Görüşleri. The Journal of Social Science TJSS, 4(8), 511-523.
- Büte, M. (2019). Kritik Düşünme Becerileri. Ankara: Nobel Yayınları.
- Ceran, C. (2019). Resimli Çocuk Kitaplarının Eleştirel Düşünme Becerilerini Desteklemesi Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Cevizci, A. (2015). Felsefeye Giriş. İstanbul: Say Yayınları.
- Cihaner, C. (2007). Eleştirel Düşünme Kazandırma Yönüyle Bilgin Adalı’nın Çocuk Kitapları. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniv.
- Çakmak, H. (2002). İlköğretim Okullarında Düşünme Eğitimi-Cumhuriyet Dönemi. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniv.
- Çalışkan, M. (2019). Eleştirel Düşünmenin Öğretimi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 114-134.
- Çevik, B. (2018). Eleştirel Düşünme Bağlamında Dr. Parkyeri ve Kömür Karası Çocuk Adlı Çocuk Kitaplarının İncelenmesi. Artıbilim: Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 56-63.
- Çiftçi, V. (2021). 2025 Yılında Bireylerde Olması Gereken En İyi 10 Beceri, https://volkancanciftci.medium.com/2025-y%C4%B1l%C4%B1nda-bireylerde-olmas%C4%B1-gereken-en-i%CC%87yi-10-beceri-b7b6c87d6ae, [Erişim Tarihi: 15.04.2021].
- Erdoğan, M., ve Vatandaş, C. (2020). Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 474-85.
- Güneş, F. (2012). Öğrencilerin Düşünme Becerilerini Geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 32, 127-46.
- Karaçay, B. (2019). Mutlu Beyin. Ankara: TÜBİTAK.
- Kıbrıs, İ. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Korucu, A. T., Çoklar, A. N., Gündoğdu, M. M., ve Gençtürk, A. T. (2019, Nisan). Ortaokul Öğrencilerinin İnternette Buldukları Bilgilere Yönelik Farkındalıklarının Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 79-95.
- Kuşdemir, Y. (2018). İlkokul Çağı Çocuklarında Dil Gelişimi. F. Güneş, ve S. Sidekli içinde, Türkçe Öğretimi (Kuramdan Uygulamaya Sınıf Öğretmenliği Seti) (s. 17-58). Ankara: Eğiten Kitap.
- McLean, G. (2021). Dedektif Zebra (Çev. A. Altunkanat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- MEB. (2016). Düşünme Eğitimi Dersi Öğretim Programları. Ankara: MEB.
- Molnar, F. (2020). Pal Sokağı Çocukları (Çev. T. Demirkan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Schoenwald, S. (2021). Hayvanat Bahçesinde Diş Fırçalama Günü (Çev. F. Sarıalioğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Sepulveda, L. (2021). Martıya Uçmayı Öğreten Kedi (Çev. S. Özen). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Şahbaz, M. (2016). Çeviri Çocuk Edebiyatı Ürünlerindeki Kültürel Ögeler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniv.
- Şimşek, T., ve Yakar, Y. (2018). Çocuk ve Edebiyat. T. Şimşek içinde, Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı (s. 13-42). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Tumanov, V. (2021). Haritada Kaybolmak (Çev. M. Kazmaoğlu). İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
- Vasconcelos, J (a). (2021). Şeker Portakalı (Çev. E. İmre). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Vasconcelos, J (b). (2021). Delifişek (Çev. İ. Kut). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Yaşar, Ş. (2021). Babaannem Geri Döndü. İstanbul: Taze Kitap Yayıncılık.
Öz
This study examines thinking, types of thinking, children’s literature, children’s books and their general features and then focuses upon the characteristics of children’s books with critical-analytical thinking aspects. Based on these features, the paper examines eleven books under the title of “best-selling children’s books” in the “children’s books” category of three significant websites that sell books on the Internet (Kitapyurdu, İdefix and Kitega) in terms of “characteristics of children’s books”, which have “critical-analytical thinking features.” The study has found that seven of the eleven books (64%) show the features of children’s books with critical-analytical thinking perspectives. In these books, “there is no room for prejudices and preconceptions as for critical-analytical thinking.” In ten books (91%), “questioning seems essential in terms of critical-analytical thinking” so that “it is crucial to make an inference from what one reads concerning critical-analytical thinking and to reach judgment and conclusion based on this inference.” The study illuminates in the selected texts that “in critical-analytical thinking, it is vital not only to be scientific and logical but also to behave consistently” and that “it is equally indispensable to relate events to the real-life at one point.” In addition, the study points out that “in critical-analytical thinking”, there is no space for “emotions such arrogance, self-knowledge, selfishness, cowardice, blind obedience, and flattery.” According to the “Future Jobs Report” published by the World Economic Forum, employers believe that the “critical-thinking and problem-solving skills” will come to the fore in the next five years. This study aims to raise awareness among the audiences of “children’s books.”
Anahtar Kelimeler
Thinking critical analytical thinking children’s literature children’s books bestsellers.
Kaynakça
- Adalı, B. (2021). Zaman Bisikleti. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Akbıyık, C., ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel Düşünme Eğilimleri ve Akademik Başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 90-99.
- Behrengi, S. (2019). Küçük Kara Balık (Çev. F. Batkitar). İstanbul: Monera.
- Bilkan, A. (2005). Çocuk Edebiyat-Kavram ve Mahiyet. Hece, 104/105, 24-35.
- Bozkurt, M. (2020). İnternetten Bilinçli ve Güvenli Faydalanmaya Yönelik İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Görüşleri. The Journal of Social Science TJSS, 4(8), 511-523.
- Büte, M. (2019). Kritik Düşünme Becerileri. Ankara: Nobel Yayınları.
- Ceran, C. (2019). Resimli Çocuk Kitaplarının Eleştirel Düşünme Becerilerini Desteklemesi Yönünden İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Cevizci, A. (2015). Felsefeye Giriş. İstanbul: Say Yayınları.
- Cihaner, C. (2007). Eleştirel Düşünme Kazandırma Yönüyle Bilgin Adalı’nın Çocuk Kitapları. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniv.
- Çakmak, H. (2002). İlköğretim Okullarında Düşünme Eğitimi-Cumhuriyet Dönemi. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniv.
- Çalışkan, M. (2019). Eleştirel Düşünmenin Öğretimi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 114-134.
- Çevik, B. (2018). Eleştirel Düşünme Bağlamında Dr. Parkyeri ve Kömür Karası Çocuk Adlı Çocuk Kitaplarının İncelenmesi. Artıbilim: Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 56-63.
- Çiftçi, V. (2021). 2025 Yılında Bireylerde Olması Gereken En İyi 10 Beceri, https://volkancanciftci.medium.com/2025-y%C4%B1l%C4%B1nda-bireylerde-olmas%C4%B1-gereken-en-i%CC%87yi-10-beceri-b7b6c87d6ae, [Erişim Tarihi: 15.04.2021].
- Erdoğan, M., ve Vatandaş, C. (2020). Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 474-85.
- Güneş, F. (2012). Öğrencilerin Düşünme Becerilerini Geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 32, 127-46.
- Karaçay, B. (2019). Mutlu Beyin. Ankara: TÜBİTAK.
- Kıbrıs, İ. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Korucu, A. T., Çoklar, A. N., Gündoğdu, M. M., ve Gençtürk, A. T. (2019, Nisan). Ortaokul Öğrencilerinin İnternette Buldukları Bilgilere Yönelik Farkındalıklarının Belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 79-95.
- Kuşdemir, Y. (2018). İlkokul Çağı Çocuklarında Dil Gelişimi. F. Güneş, ve S. Sidekli içinde, Türkçe Öğretimi (Kuramdan Uygulamaya Sınıf Öğretmenliği Seti) (s. 17-58). Ankara: Eğiten Kitap.
- McLean, G. (2021). Dedektif Zebra (Çev. A. Altunkanat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- MEB. (2016). Düşünme Eğitimi Dersi Öğretim Programları. Ankara: MEB.
- Molnar, F. (2020). Pal Sokağı Çocukları (Çev. T. Demirkan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Schoenwald, S. (2021). Hayvanat Bahçesinde Diş Fırçalama Günü (Çev. F. Sarıalioğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Sepulveda, L. (2021). Martıya Uçmayı Öğreten Kedi (Çev. S. Özen). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Şahbaz, M. (2016). Çeviri Çocuk Edebiyatı Ürünlerindeki Kültürel Ögeler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniv.
- Şimşek, T., ve Yakar, Y. (2018). Çocuk ve Edebiyat. T. Şimşek içinde, Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı (s. 13-42). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Tumanov, V. (2021). Haritada Kaybolmak (Çev. M. Kazmaoğlu). İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
- Vasconcelos, J (a). (2021). Şeker Portakalı (Çev. E. İmre). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Vasconcelos, J (b). (2021). Delifişek (Çev. İ. Kut). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Yaşar, Ş. (2021). Babaannem Geri Döndü. İstanbul: Taze Kitap Yayıncılık.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları, Edebi Çalışmalar, Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 6 |
- Makale Dosyaları
Dergimiz
* Uluslararası Hakemli Dergidir (International Peer Reviewed Journal)
* Yılda 6 sayı yayımlanmaktadır (Published 6 times a year)
* Dergide, Türkçe ve İngilizce makaleler yayımlanmaktadır.
* Dergi açık erişimli bir dergidir.
* Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.