Öz
İlkel
toplumlarda yaşayan insanlar, açıklanamayan birçok olayda olduğu gibi
hastalıkların da doğaüstü güçlerle ilişki olduğu inancını taşımaktaydılar.
Bundan dolayı ilk insan topluluklarında büyü ve sihir yapma, adak adama, kurban
kesme, totem kullanma, dövme yaptırma gibi yöntemler en etkili tedavi aracı
olarak kullanılan yöntemler arasında yer almaktaydı. Eski Mısır, Eski Hint, Eski Yunan, Eski Çin
ve Eski İran’da, coğrafî anlamda birbirlerinden çok uzak olmalarına rağmen,
halk hekimliği kapsamında ele alınabilecek birçok benzer tedavi yöntemi
uygulanmaktaydı.
Halk
hekimliği, Türk kültüründe oldukça yaygın bir etkiye sahiptir. Bunun
yansımasını edebi eserlerde görmek mümkündür. Örneğin, Divanü Lügat’it Türk’te
halk hekimliği ile ilgili olarak em ve emci kelimeleri geçmektedir. Bunlardan
“em” ilaç anlamında kullanırken “emci” ise ilaç yapan kişiyi ifade etmektedir.
Bunun yanında aynı kavramlar ilk İslami eserler içinde yer alan Kutadgu
Bilig’de de yer almaktadır. Ayrıca Dede Korkut Hikayeleri’nde de halk hekimliğine
dair örnekler bulunmaktadır.
Söz
konusu çalışmada Hatay’da bazı sağlık sorunlarında geçmişten günümüze gelen
birtakım uygulamalar açıklanmıştır. Geçmişte sağlık hizmetlerinin yetersiz
olması ve insanların mevcut sağlık hizmetlerini almalarının kolay olmaması
sonucunda sağlık sorunları için çeşitli uygulamalar yapılmıştır. Bu uygulamalar
günümüze kadar ulaşmış ve birçoğunun günümüzde de uygulanmakta olduğu -tedavide
zeytinyağı, limon v.b. kullanımı- görülmektedir. Bu uygulamalarda genellikle
bitkilerden ve hayvansal ürünlerden yararlanılmaktadır. Bununla birlikte
hastalıkların, inanışlar doğrultusunda bazı doğaüstü güçlerle tedavi edilmeye
çalışıldığı da görülmektedir.
Hatay’daki
halk hekimliği uygulamalarında bölgede bulunan bitkilerin önemli belirleyicilerden
olduğu görülmüştür. Bölgede yaygın olarak kullanılan zeytinyağının, sağlık
problemlerinin çoğunda kullanıldığı görülmektedir. Bunun yanında limon ve
bölgede yetişen diğer bitkilerin de halk hekimliği uygulamalarında kullanıldığı
söylenilebilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ALTINKAYNAK, E. (2006) Tozlu Zaman Perdesinde Kırım Karaylar, 47.
- ALTINKAYNAK, E. (2008) Urum Folklor ve Halk Edebiyatı, 94.
- ALPTEKİN, A. B. (2010). Türk Halk Hikayelerinde Halk Hekimliği. Milli Folklor. 22 (86): 5-19.
- ATEŞ, F. (2015). Anadolu Halk Hekimliği Uygulamalarında Demir Unsurunun Kullanımı. Turkish Studies. 10 (12): 69-84.
- ÇEVİK, B. (2008). Konya’da Halk Hekimliği Uygulamalarının Dünü ve Bugünü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sivas.
- KARAKAŞ, A. (2015). Osmaniye Halk Hekimliğinde Ocaklar ve Bunlara Bağlı Uygulamalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (31): 320-336.
- KURUM, U. (2008). Düziçi’nde Halk Hekimliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
- ÖNGEL, G. (1997). Denizli Halk Hekimliğinde Ocaklar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Denizli.
- SEVER, M. (2004). Türk Halk İnançlarında ve Halk Hekimliği Uygulamalarında Meyve. TÜBAR-XVI- Güz
- UYAR, A. (2013). Halk Hekimliği Kapsamında Yozgat Ocakları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yozgat.
- ÜLGER, Z. (2012). Aydın (Merkez) ve Çevresinde Halk Hekimliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Mart 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Mart 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 33 |
Cited By
Türk Kültüründe Kuşburnu
ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD)
Özlem ÜNALAN
https://doi.org/10.48146/odusobiad.874152
- Makale Dosyaları