Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi

Kenan Bulut

doi:10.16916/aded.742452

Araştırma Makalesi

Analysis of Texts in Open Education Secondary School Turkish Textbooks for Themes and Text Types

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 931 - 949, 22.07.2020

Kenan Bulut

https://doi.org/10.16916/aded.742452

Cited By: 6

Öz

The aim of this study was to analyze the texts in the Open Education Secondary School fifth-, sixth-, seventh-, and eighth-grade Turkish textbooks in terms of type and theme. The study determined what kind of themes and texts the books consisted of and how often they made use of kinds of texts. The study investigated whether the books addressed the compulsory themes in the 2018 Turkish curriculum, if so, which of the elective themes and text types are contained and which are not, and whether the texts were distributed equally to the themes and the whole book. This was a document review, which is a qualitative research method. The study material consisted of the 2019-2020 open education secondary school fifth-, sixth-, seventh-, and eighth-grade Turkish textbooks of the Ministry of National Education. Data were analyzed using descriptive analysis in terms of frequency. The results show that the textbooks are rich in text-type and theme, address both compulsory themes and many elective themes but do not address the themes of Citizenship, Emotions, and Rights and Freedoms at all. The results also show that the textbooks do not make a mention of some text types while addressing some others very little.

Anahtar Kelimeler

Open Education Secondary School, Turkish textbooks, text type, theme

Kaynakça

Akyol, H. (2013). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Altunkaya, H. (2013). Açık Öğretim Ortaokulu altıncı sınıf Türkçe ders notunun metin türleri ve öğrenme alanları açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-11.
Aytaş, G. (2006). Edebî türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 169, 261-275.
Binyazar, A. (1983). Ana dili öğretiminde yazınsal alanlar açılım. Türk Dili Dergisi, Dil Öğretimi özel Sayısı, 57-73.
Boratav, P. N. (2018). Zaman zaman içinde. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Cansız Aktaş, M. (2014). Nitel veri toplama araçları. Mustafa Metin (Ed.). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri İçinde (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi.
Ceran, D. ve Bozarslan, Y. (2013). İlköğretim ikinci kademe 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan “Millî Kültür” temasındaki metinlerin nicelik ve Türkçe Programı’na uygunluk açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 271-286.
Coşkun, E. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmen ve öğrencilerinin yeni Türkçe Dersi Öğretim Programı’yla ilgili görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 421-476.
Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting And Evaluating Quantitative and Qualitati And Research. USA: Pearson Prentice Hall.
Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2011). Türkçe derslerinde tematik eğitim ve metin-tema-alt tema ilişkisi üzerine bir araştırma. G. L. Uzun ve Ü. Bozkurt (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı araştırmalar içinde (s. 445-457). Essen/Almanya: Die Blaue Eule.
Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Milli Eğitim Dergisi, 169, 207-225.
Derman, S. (2008). Dil bilgisi öğretiminde metinlerin seçimi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
Güneş, F. (2013a). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 11, 603-637.
Güneş, F. (2013b). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem A Yayınları.
Keklik, S. (2009, Mayıs). 1-8. sınıf Türkçe dersi ders kitaplarının metin türleri ve özellikleri açısından incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe derslerindeki dinleme metinlerinde dinleme yöntem/tekniği-metin türü arasındaki ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 15-30.
Kıbrıs, S. (2019). Ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe Dersi Öğretim Programı ve ders kitaplarında ‘metin türü farkındalığı’. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 595-626.
MEB (2005). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Açık Öğretim Ortaokulu. (2020). Okulumuz. 2 Mayıs 2020 tarihinde http://aio.meb.gov.tr/www/okulumuz/icerik/2 sayfasından erişilmiştir.
MEB Mevzuat. (2001). Milli eğitim bakanlığı açık öğretim ortaokulu yönetmeliği (beşinci bölüm-eğitim-öğretim). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 24561) içinde. 1 Mayıs 2020 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/73.pdf sayfasından erişilmiştir.
Mert, E. L. (2013). Türkçe ders ve çalışma kitaplarının sözcüksel görünümlerine ilişkin örnek bir uygulama. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 160-174.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. [Çev. Ed. S. Akbaba Altun - A. Ersoy (Giriş Bölümünü Çev. A. Ç. Kılınç)]. Ankara: Pegem Akademi.
Özbay, M. ve Çeçen, M. A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. sınıflar) yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 67-76.
Polat, T. (1991). Ortaokullarda Türkçe: Türkçe dersleri I. Ş. Özil ve N. Tapan (Yay. Haz.), Türkiye'nin ders kitapları ortaöğretim ders kitaplarına eleştirel bir yaklaşım içinde (s. 15-33). İstanbul: Cem Yayınevi.
Sağır, M. (2002). İlköğretim okullarında Türkçe dil bilgisi öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sarıkaya, B. (2018). Metin yazma. M. N. Kardaş ve R. Koç (Ed.), Kuram ve uygulamada Türk Dili I içinde (s. 223-240). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
TDK Güncel Türkçe Sözlük. Metin. 28 Nisan 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
TDK Güncel Türkçe Sözlük. Tema. 30 Nisan 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
Türkben, T. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2152-2166.
Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2011). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yenen Avcı, Y. (2016). Açık Öğretim Ortaokulu ile örgün eğitim kurumlarında okutulan Türkçe ders kitaplarının karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 153-160.
Yenen Avcı, Y. (2019). Açık Öğretim Ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabına eleştirel bir bakış. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(21), s. 95-109.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 931 - 949, 22.07.2020

Kenan Bulut

https://doi.org/10.16916/aded.742452

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmanın amacı, Açık Öğretim Ortaokulu 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri, tür ve tema açısından incelemektir. Bu amaç çerçevesinde söz konusu kitaplarda hangi tema ve metin türlerine yer verildiği tespit edilmiş ve metin türlerinin kullanım sıklığı belirlenmiştir. Ayrıca araştırma kapsamında, 2018 Türkçe Öğretim Programı’nda yer alan zorunlu temalara ders kitaplarında yer verilip verilmediği, seçmeli temalar ile metin türlerinin hangilerine yer verildiği, hangilerine yer verilmediği, metin türlerinin temalara ve kitabın tamamına dengeli bir şekilde dağılıp dağılmadığına da bakılmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma materyalini, 2019-2020 Eğitim ve Öğretim Yılı’nda Açık Öğretim Ortaokulu 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında okutulan Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Çalışmada elde edilen veriler betimsel analizle çözümlenmiş, sıklık açısından değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Çalışmanın sonunda Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe ders kitaplarının tür ve tema açısından zengin olduğu, kitaplarda zorunlu temaların yanı sıra birçok seçmeli temanın da yer aldığı, ancak Vatandaşlık, Duygular ve Hak ve Özgürlükler temalarına hiçbir sınıf düzeyinde yer verilmediği görülmüştür. Ayrıca Program’da olan bazı türlere ders kitaplarında yer verilmediği, bazılarına ise çok az sayıda yer verildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Açık Öğretim Ortaokulu, Türkçe ders kitapları, metin, tür, tema

Kaynakça

Akyol, H. (2013). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Altunkaya, H. (2013). Açık Öğretim Ortaokulu altıncı sınıf Türkçe ders notunun metin türleri ve öğrenme alanları açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-11.
Aytaş, G. (2006). Edebî türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 169, 261-275.
Binyazar, A. (1983). Ana dili öğretiminde yazınsal alanlar açılım. Türk Dili Dergisi, Dil Öğretimi özel Sayısı, 57-73.
Boratav, P. N. (2018). Zaman zaman içinde. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Cansız Aktaş, M. (2014). Nitel veri toplama araçları. Mustafa Metin (Ed.). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri İçinde (s. 337-371). Ankara: Pegem Akademi.
Ceran, D. ve Bozarslan, Y. (2013). İlköğretim ikinci kademe 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan “Millî Kültür” temasındaki metinlerin nicelik ve Türkçe Programı’na uygunluk açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 271-286.
Coşkun, E. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmen ve öğrencilerinin yeni Türkçe Dersi Öğretim Programı’yla ilgili görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 421-476.
Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting And Evaluating Quantitative and Qualitati And Research. USA: Pearson Prentice Hall.
Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2011). Türkçe derslerinde tematik eğitim ve metin-tema-alt tema ilişkisi üzerine bir araştırma. G. L. Uzun ve Ü. Bozkurt (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı araştırmalar içinde (s. 445-457). Essen/Almanya: Die Blaue Eule.
Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Milli Eğitim Dergisi, 169, 207-225.
Derman, S. (2008). Dil bilgisi öğretiminde metinlerin seçimi üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
Güneş, F. (2013a). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 11, 603-637.
Güneş, F. (2013b). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem A Yayınları.
Keklik, S. (2009, Mayıs). 1-8. sınıf Türkçe dersi ders kitaplarının metin türleri ve özellikleri açısından incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe derslerindeki dinleme metinlerinde dinleme yöntem/tekniği-metin türü arasındaki ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 15-30.
Kıbrıs, S. (2019). Ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe Dersi Öğretim Programı ve ders kitaplarında ‘metin türü farkındalığı’. Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 595-626.
MEB (2005). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Açık Öğretim Ortaokulu. (2020). Okulumuz. 2 Mayıs 2020 tarihinde http://aio.meb.gov.tr/www/okulumuz/icerik/2 sayfasından erişilmiştir.
MEB Mevzuat. (2001). Milli eğitim bakanlığı açık öğretim ortaokulu yönetmeliği (beşinci bölüm-eğitim-öğretim). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 24561) içinde. 1 Mayıs 2020 tarihinde http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/73.pdf sayfasından erişilmiştir.
Mert, E. L. (2013). Türkçe ders ve çalışma kitaplarının sözcüksel görünümlerine ilişkin örnek bir uygulama. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 160-174.
Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. [Çev. Ed. S. Akbaba Altun - A. Ersoy (Giriş Bölümünü Çev. A. Ç. Kılınç)]. Ankara: Pegem Akademi.
Özbay, M. ve Çeçen, M. A. (2012). Türkçe ders kitaplarında (6-8. sınıflar) yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 67-76.
Polat, T. (1991). Ortaokullarda Türkçe: Türkçe dersleri I. Ş. Özil ve N. Tapan (Yay. Haz.), Türkiye'nin ders kitapları ortaöğretim ders kitaplarına eleştirel bir yaklaşım içinde (s. 15-33). İstanbul: Cem Yayınevi.
Sağır, M. (2002). İlköğretim okullarında Türkçe dil bilgisi öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sarıkaya, B. (2018). Metin yazma. M. N. Kardaş ve R. Koç (Ed.), Kuram ve uygulamada Türk Dili I içinde (s. 223-240). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
TDK Güncel Türkçe Sözlük. Metin. 28 Nisan 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
TDK Güncel Türkçe Sözlük. Tema. 30 Nisan 2020 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
Türkben, T. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2152-2166.
Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2011). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yenen Avcı, Y. (2016). Açık Öğretim Ortaokulu ile örgün eğitim kurumlarında okutulan Türkçe ders kitaplarının karşılaştırılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 153-160.
Yenen Avcı, Y. (2019). Açık Öğretim Ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabına eleştirel bir bakış. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(21), s. 95-109.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Toplam 42 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Alan Eğitimleri
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Kenan Bulut 0000-0003-4771-0459
Yayımlanma Tarihi	22 Temmuz 2020
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2020Cilt: 8 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA	Bulut, K. (2020). Açık Öğretim Ortaokulu Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 931-949. https://doi.org/10.16916/aded.742452