Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

An Investigation on Drama Studies Focusing on Turkish Education Subjects

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 235 - 255, 28.01.2019
https://doi.org/10.16916/aded.461401

Öz

The current research aimed to
investigate graduate theses based on the creative drama method used in Turkish
language arts education.  A
total of 386 graduate theses
were screened for this research
.
However, research sample only included the theses
categorized under the titles related to Turkish Education and the theses which
are related to Turkish Education but not under category of Turkish Education.
At total 30 theses -26 master’s theses and 4 doctoral theses- constituted the
sample of this study. is the research findings revealed that the drama theses
on Turkish language education are mostly practice-based, the first but primary theses
were conducted as descriptive study. Some of theses analyze the effect of drama
on students’ academic achievement and some of theses examine Turkish teachers
and preservice Turkish teachers’ competence level of drama, and there are some studies
regarding the use of drama for teaching specific content area of Turkish language
course. Also, there are put forward some models and suggestions about how to
make use of drama method for teaching Turkish language.

Kaynakça

  • Adıgüzel, Ö. (2013). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: Pegem Akademi.
  • Akar, R. (2000). Temel eğitimin ikinci aşamasında drama yöntemi ile Türkçe öğretimi: Dorothy Heatcote’un uzman rolü yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Adana.
  • Aksoy Tokgöz, İ. (2004). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Türkçe programlarında edebî türlerden öykünün öğretiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Altıntaş̧, H. (2010). İlköğretim 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ı̇şlenişine yönelik hazırlanan drama yönelimi eğitim programının ı̇stenen davranışları kazandırmaya etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Alver, M. ve Taştemir, L. (2017). Konuşma becerisi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 451-462.
  • Aslan, G. (2014). Öğretmen adaylarının yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
  • Aytaş, G. (2003). Okullarda drama ve tiyatro eğitimi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 37.
  • Can Yaşar, M. ve Aral, N. (2011). Türkiye’de okul öncesinde drama alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 70-90.
  • Ece, A. S. ve Çeşit, C. (2011). Türkiye’de lisansüstü düzeyde yapılan disiplinler arası müzik araştırmaları ve sonuçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (17), 599-617.
  • Elbir, B. ve Yıldız, H. (2012). İlköğretim yazma eğitimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi, (30), 1-11.
  • Erden, G. (2016). Drama ve işbirlikli öğrenme yöntemlerinin 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine, tutuma ve kalıcılığa etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
  • Güney, S. (2009). Drama tekniklerinin ı̇lköğretim 4. ve 5. sınıflarda kullanımı (Dede Korkut Hikâyeleri örneği). Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Kara, Ö. T. (2000). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Kara, Ö. T. (2010). Dramayla öykü oluşturma yönteminin ı̇lköğretim ı̇kinci kademe Türkçe öğretimine etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Karacil, M. (2009). İlköğretim 1. kademede yaratıcı drama yönteminin öğrencinin akademik başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
  • Karakuş, F. (2000). Drama yönteminin ı̇lköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin öykü yazma becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
  • Karateke, E. (2006). Yaratıcı dramanın ı̇lköğretim ıı. kademede 6.sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerine olan etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Hatay.
  • Kaya Güler, İ. (2008). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe dersinde yaratıcı drama yönteminin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Kazıcı, E. (2008). İlköğretim ı̇kinci kademe Türkçe derslerinde deyim ve atasözlerinin öğretiminde dramatizasyon yönteminin etkililik düzeyi. Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Koç, K. (2009). İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersinde dramatizasyonla yaratıcı dramanın karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Köklü, S. (2003). Türkçe öğretiminde 7. ve 8. sınıf öğrencilerine dinlediğini anlama davranışının kazandırılmasına dramatizasyonun etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Maden, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf Türkçe dersinde drama yönteminin temel dil becerilerinin kazanımına etkisi (sevgi teması örneği). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Nurses, G. (2014). 7. sınıf Türkçe dersinde drama yöntemini kullanmanın öğrenci başarısına etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Özcan, Ş. (2013). Yaratıcı dramanın anlayarak anlatma becerilerinin geliştirilmesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Pat, Ö. (2017). İlkokul 3. sınıf Türkçe dersinde yaratıcı drama yönteminin konuşma becerilerini geliştirmeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
  • Peker, Ş. (2015). Yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde yaratıcı drama tekniklerinden özel mülkiyet tekniğinin yaratıcı yazma yaklaşımı ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Selmanoğlu, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde yaratıcı dramanın öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
  • Serı̇n, A. (2005). Yaratıcı dramayla kurgulanmış yaratıcı yazma çalışmalarına ı̇lişkin bir model önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Şenol, Z. (2011). Deyimlerin yaratıcı drama yöntemiyle öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Tutuman, O. Y. (2011). Türkçe öğretmenlerinin yaratıcı drama uygulama yeterlilikleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Tümtürk Yılmaz, T. (2000). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama yönetimi ı̇le diksiyon becerileri kazandırmaya ı̇lişkin bir model önerisi yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
  • Türkel, A. (2011). Yaratıcı dramanın yaratıcı yazma başarısına ve yazmaya karşı tutuma etkisi: ilköğretim 8. sınıf. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Uysal, B. (2014). Dinleme ve konuşma becerilerinin kazandırılmasında yaratıcı drama temelli bir model önerisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ünsal, B. (2005). İlköğretim ı̇kinci kademe (6,7, 8. sınıflar) Türkçe dersinde drama yönteminin çocukların dil ve anlatım becerilerine katkısı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ütkür, N. (2018). Hayat bilgisi derslerinde kullanılan yöntem ve etkinliklerin tespiti: lisansüstü tezlerin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 101-122.
  • Yağmur Şahin, E., Kana, F. ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
  • Yazkan, M. (2000). İlköğretim okullarının ı. kademesinde dinlediğini anlama davranışının kazandırılmasına dramatizasyonun etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yeşı̇lyurt, E. (2011). 6. sınıflarda yapım eklerinin öğretimine yaratıcı drama yönteminin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.

Türkçe Eğitimi Konularını Temel Alan Drama Çalışmalarına Yönelik Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 235 - 255, 28.01.2019
https://doi.org/10.16916/aded.461401

Öz

Bu
araştırmada, Türkçe eğitiminde drama yönteminin kullanımını temel alan
lisansüstü tezler incelenmektedir. Araştırmanın evrenini, 386 tez
oluşturmaktadır. Türkçe eğitimi kapsamında yer alan bilim dalı ve ana bilim
dalı başlıklarında taranan drama tezleri doğrudan araştırmaya dâhil edilmiştir.
Eğitim ve Öğretim konu başlığında, Türkçe eğitimi bilim dalı ve ana bilim
dalları içerisinde yer almayan ancak Türkçe eğitimi konuları ile temellendirilen
diğer tezlerin de araştırmaya dâhil edilmesiyle 26 yüksek lisans ve 4 doktora
tezi olmak üzere 30 tez, araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma
sonucunda, Türkçe eğitimi konularını temel alan drama tezlerinin çoğunlukla
uygulama temelli olduğu, yönteme yönelik ilk tezlerin betimsel çalışmalar
olarak planlandığı, incelenen tezlerde drama yönteminin kullanımını planlayan
model önerilerinin yer aldığı, yöntemin öğrenci başarısı üzerindeki etkisinin
araştırıldığı, drama alanında Türkçe öğretmenleri ve öğretmen adaylarının
yeterliliklerinin irdelendiği, Türkçe dersi kapsamında, sınırlandırılmış
konulara yönelik araştırmaların da yapıldığı görülmüştür.

Kaynakça

  • Adıgüzel, Ö. (2013). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: Pegem Akademi.
  • Akar, R. (2000). Temel eğitimin ikinci aşamasında drama yöntemi ile Türkçe öğretimi: Dorothy Heatcote’un uzman rolü yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Adana.
  • Aksoy Tokgöz, İ. (2004). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Türkçe programlarında edebî türlerden öykünün öğretiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Altıntaş̧, H. (2010). İlköğretim 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ı̇şlenişine yönelik hazırlanan drama yönelimi eğitim programının ı̇stenen davranışları kazandırmaya etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Alver, M. ve Taştemir, L. (2017). Konuşma becerisi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), 451-462.
  • Aslan, G. (2014). Öğretmen adaylarının yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
  • Aytaş, G. (2003). Okullarda drama ve tiyatro eğitimi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 37.
  • Can Yaşar, M. ve Aral, N. (2011). Türkiye’de okul öncesinde drama alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (22), 70-90.
  • Ece, A. S. ve Çeşit, C. (2011). Türkiye’de lisansüstü düzeyde yapılan disiplinler arası müzik araştırmaları ve sonuçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (17), 599-617.
  • Elbir, B. ve Yıldız, H. (2012). İlköğretim yazma eğitimi üzerine yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi, (30), 1-11.
  • Erden, G. (2016). Drama ve işbirlikli öğrenme yöntemlerinin 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine, tutuma ve kalıcılığa etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
  • Güney, S. (2009). Drama tekniklerinin ı̇lköğretim 4. ve 5. sınıflarda kullanımı (Dede Korkut Hikâyeleri örneği). Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Kara, Ö. T. (2000). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Kara, Ö. T. (2010). Dramayla öykü oluşturma yönteminin ı̇lköğretim ı̇kinci kademe Türkçe öğretimine etkisi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
  • Karacil, M. (2009). İlköğretim 1. kademede yaratıcı drama yönteminin öğrencinin akademik başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
  • Karakuş, F. (2000). Drama yönteminin ı̇lköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin öykü yazma becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
  • Karateke, E. (2006). Yaratıcı dramanın ı̇lköğretim ıı. kademede 6.sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım becerilerine olan etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Hatay.
  • Kaya Güler, İ. (2008). İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe dersinde yaratıcı drama yönteminin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Kazıcı, E. (2008). İlköğretim ı̇kinci kademe Türkçe derslerinde deyim ve atasözlerinin öğretiminde dramatizasyon yönteminin etkililik düzeyi. Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Koç, K. (2009). İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersinde dramatizasyonla yaratıcı dramanın karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
  • Köklü, S. (2003). Türkçe öğretiminde 7. ve 8. sınıf öğrencilerine dinlediğini anlama davranışının kazandırılmasına dramatizasyonun etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Maden, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf Türkçe dersinde drama yönteminin temel dil becerilerinin kazanımına etkisi (sevgi teması örneği). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
  • Nurses, G. (2014). 7. sınıf Türkçe dersinde drama yöntemini kullanmanın öğrenci başarısına etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Özcan, Ş. (2013). Yaratıcı dramanın anlayarak anlatma becerilerinin geliştirilmesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Pat, Ö. (2017). İlkokul 3. sınıf Türkçe dersinde yaratıcı drama yönteminin konuşma becerilerini geliştirmeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
  • Peker, Ş. (2015). Yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesinde yaratıcı drama tekniklerinden özel mülkiyet tekniğinin yaratıcı yazma yaklaşımı ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Selmanoğlu, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde yaratıcı dramanın öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
  • Serı̇n, A. (2005). Yaratıcı dramayla kurgulanmış yaratıcı yazma çalışmalarına ı̇lişkin bir model önerisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Şenol, Z. (2011). Deyimlerin yaratıcı drama yöntemiyle öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
  • Tutuman, O. Y. (2011). Türkçe öğretmenlerinin yaratıcı drama uygulama yeterlilikleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Tümtürk Yılmaz, T. (2000). Türkçe öğretiminde yaratıcı drama yönetimi ı̇le diksiyon becerileri kazandırmaya ı̇lişkin bir model önerisi yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
  • Türkel, A. (2011). Yaratıcı dramanın yaratıcı yazma başarısına ve yazmaya karşı tutuma etkisi: ilköğretim 8. sınıf. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Uysal, B. (2014). Dinleme ve konuşma becerilerinin kazandırılmasında yaratıcı drama temelli bir model önerisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ünsal, B. (2005). İlköğretim ı̇kinci kademe (6,7, 8. sınıflar) Türkçe dersinde drama yönteminin çocukların dil ve anlatım becerilerine katkısı. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Ütkür, N. (2018). Hayat bilgisi derslerinde kullanılan yöntem ve etkinliklerin tespiti: lisansüstü tezlerin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 101-122.
  • Yağmur Şahin, E., Kana, F. ve Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356-378.
  • Yazkan, M. (2000). İlköğretim okullarının ı. kademesinde dinlediğini anlama davranışının kazandırılmasına dramatizasyonun etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yeşı̇lyurt, E. (2011). 6. sınıflarda yapım eklerinin öğretimine yaratıcı drama yönteminin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Gıyasettin Aytaş

Şeyda Özcan

Yayımlanma Tarihi 28 Ocak 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019Cilt: 7 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Aytaş, G., & Özcan, Ş. (2019). Türkçe Eğitimi Konularını Temel Alan Drama Çalışmalarına Yönelik Bir İnceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 235-255. https://doi.org/10.16916/aded.461401

88x31.png

Ana Dili Eğitimi Dergisi Creative Commons Alıntı-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.