Öz
This study aims to develop a scale concerning the determination of personality traits of secondary school students and investigate their personality traits. The study was conducted with 920 students in secondary schools within the central districts of Van determined by cluster sampling method. The "Five Factor Personality Scale" was used in the study developed by the researchers. As a result of Exploratory Factor Analysis (EFA), it was determined that the scale exhibited a five-factor structure consisting of 20 items and explained 66.720% of the total variance. The five-factor structure was confirmed by Confirmatory Factor Analysis (CFA). In order to determine the reliability of the scale, Cronbach Alpha values were calculated as 0.86, 0.85, 0.80, 0.82 and 0.79, respectively. These values show that the scale is a valid and reliable data collection tool. Mean, standard deviation, t-test and ANOVA were used in data analysis. As a result, it concluded that the neuroticism characteristics of the students were at a low level, their extroversion and conscientiousness characteristics were at a medium level, and their agreeableness and openness to experience characteristics were at a very high level. It concluded that the personality traits of extraversion, agreeableness and neuroticism (emotional instability) of the students did not differ significantly according to gender, however, the personality traits of conscientiousness (responsibility) and openness to experience of female students were higher than males. It was determined that the personality traits of the students did not differ significantly according to the socio-economic development level of the school they attended. Based on the results of the study, it can be suggested that student-centered activities, methods and techniques (project, problem-based learning, station, etc.) should be employed to help students gain or develop extraversion and conscientiousness in teaching-learning processes.
Anahtar Kelimeler
Big five personality traits personality traits secondary school students scale development
Kaynakça
- Aliyev, P. (2008). Beş faktörlü kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Apple, M. T. (2011). The Big Five personality traits and foreign language speaking confidence among Japanese EFL students [Doctoral dissertation]. Temple University.
- Arslan, D. (2019). İngilizcenin yabancı dil olarak öğrenimindeki iletişim stratejilerinin kullanımı ve kişilik özellikleri üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Asmalı, M. (2017). Big five personality traits and test anxiety among english as a foreign language learners. Iğdır University Journal of Social Sciences, 11(4), 1-21.
- Atak, H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeği'nin Türk kültürü'ne uyarlanması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 312-319.
- Bilgin, M. (2017). Ergenin beş faktör kişilik özellikleri ile sosyal yetkinlik, bilişsel hatalar ve anne baba beş faktör kişilik özellikleri ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 239-259.
- Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In: Bollen, K.A., & Long, J.S. (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Cattell, R. B. (1973). The description of personality: Basic traits resolved into clusters. The Journal Of Abnormal And Social Psychology, 38(4), 476-506.
- Cheaib, A. (2018). Personality and learning: An investigation into students’ personality development as an outcome of the Lebanese education system. International Journal of Commerce and Management Research, 4(2), 37-44. https://doi.org/10.22271/manage.2018.v3.i2.08
- Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışı psikolojinin temel kavramları (6.baskı). Remzi Kitapevi.
- Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Basımevi.
- Deckers, T., Falk, A., Kosse, F., & Schildberg-Hörisch, H. (2015). How does socio-economic status shape a child's personality?. IZA Discussion Paper, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2598917
- Digman, J. M. (1990). Personality structure: Emergence of the five-factor model. Annual Review Of Psychology, 41(1), 417-440.
- Goldberg, L. R. (1990). An alternative description of personality: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229.
- Hakimi, S., Hejazi, E., & Lavasani, M. G. (2011). The relationships between personality traits and students’ academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 836-845. https://doi.org/ 10.1016/j.sbspro.2011.11.312
- Hamzadayı, E., & Büyükikiz, K. K. (2015). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin konuşma becerisi öz-yeterlik algıları ile kişilik tipleri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 297-312.
- Horzum, M. B., Ayas, T., & Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 398-408. https://doi.org/ 10.19126/suje.298430
- Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
- Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
- Kaya, E. Ü. (2017). Üniversite öğrencilerinde kişilik özelliklerinin kişisel değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 169-190.
- Kaya Şen, A. (2019). Genç yetişkinlik dönemindeki bireylerin beş faktörlü kişilik özellikleriyle beden algısı ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
- Köse, T. P. (2015). Bir devlet lisesinde okuyan ergenlerde benlik saygısı ve kişilik özelliklerinin ana-baba tutumları açısından yordanması [Yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
- Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
- Liang, H. Y., & Kelsen, B. (2018). Influence of personality and motivation on oral presentation performance. Journal of Psycholinguistic Research, 47(4), 755-776. https://doi.org/10.1007/s10936-017-9551-6
- Lun, V. M. C., & Bond, M. H. (2006). Achieving relationship harmony in groups and its consequence for group performance. Asian Journal of Social Psychology, 9(3), 195-202.
- McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2008). Empirical and theoretical status of the five-factor model of personality traits. The SAGE Handbook of Personality Theory and Assessment, 1, 273-294. https://doi.org/10.4135/9781849200462.n13
- Ötken, A. B., & Cenkci, T. (2013). Beş faktör kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41-51.
- Pekyürek, İ. (2018). Bir okul örnekleminde anne baba tutumlarının ergenlerin kişilik yapısı ve cinsiyet rolü ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
- Safdarian, Z., Ghyasi, M., & Farsani, M. A. (2014). How reading strategy use and personality types are related. Reading, 14(1), 121-135.
- Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. https://psycnet.apa.org /record/2003-08119-003 adresinden erişildi.
- Song, Y., & Shi, M. (2017). Associations between empathy and big five personality traits among Chinese undergraduate medical students. PloS One, 12(2). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0171665
- Sorić, I., Penezić, Z., & Burić, I. (2017). The Big Five personality traits, goal orientations, and academic achievement. Learning and Individual Differences, 54, 126-134. https://doi.org/ 10.1016/j.lindif.2017.01.024
- Sözay, D. (2020). Lise öğrencilerinde beş faktörlü kişilik özellikleri, pozitif negatif duygu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
- Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon, Inc., MA.
- Tatar, A. (2016). Beş faktör kişilik ölçeğinin kısa formunun geliştirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17, 14-23.
- Vural, H. (2017). The relationship of personality traits with English speaking anxiety and English speaking self-efficiacy [Doctoral dissertation]. Gazi University.
- Yanardöner, E. (2010). The relationship between learning styles and personality traits of students from Boğaziçi university faculty of education [Doctoral dissertation]. Boğaziçi University.
- Yavuz, G., & Doğan, N. (2015). Boyut sayısı belirlemede Velicer’in map testi ve Horn’un paralel analizinin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 176-188.
- Yılmaz, M. (2019). Lise öğrencilerinde yaratıcı kişilik ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler [Yüksek lisans tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.
- Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi.
- Zamani, B. E., Abedini, Y., & Kheradmand, A. (2011). Internet addiction based on personality characteristics of high school students in Kerman, Iran. Addiction and Health, 3(3-4), 85.
Öz
Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin kişilik özelliklerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmek ve öğrencilerin kişilik özelliklerini incelemektir. Araştırma, küme örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen ve Van ili merkez ilçelerinde bulunan ortaokullarda öğrenim gören 920 öğrenciyle yürütülmüştür. Araştırmada araştırmacılar tarafından geliştirilen “Beş Faktör Kişilik Ölçeği” kullanılmıştır. Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonucunda, ölçeğin 20 maddeden oluşan beş faktörlü bir yapı sergilediği ve toplam varyansın %66.720'sini açıkladığı belirlenmiştir. Belirlenen beş faktörlü yapı Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile doğrulanmıştır. Ölçeğin güvenirliğini belirlemeye yönelik Cronbach Alpha değerleri sırasıyla 0.86, 0.85, 0.80, 0.82 ve 0.79 olarak hesaplanmıştır. Bu değerler ölçeğin geçerli ve güvenilir bir veri toplama aracı olduğunu göstermektedir. Verilerin analizinde ortalama, standart sapma, t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, öğrencilerin nevrotiklik özelliklerinin düşük, dışadönüklük ve özdenetim özelliklerinin orta, yumuşak başlılık ve deneyime açıklık özelliklerinin ise çok yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada öğrencilerin dışadönüklük, yumuşak başlılık (geçimlilik) ve nevrotiklik (duygusal dengesizlik) kişilik özelliklerinin cinsiyete göre anlamlı farklılık göstermediği ancak kız öğrencilerin erkeklere kıyasla özdenetim (sorumluluk) ve deneyime açıklık kişilik özelliklerinin daha yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin kişilik özelliklerinin öğrenim gördükleri okulun sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle, öğretme-öğrenme süreçlerinde öğrencilerin dışadönüklük ve özdenetim özelliklerini kazandırmaya veya geliştirmeye yönelik öğrenci merkezli etkinliklerin, yöntem ve tekniklerin (proje, probleme dayalı öğrenme, istasyon vb.) işe koşulması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler
Beş faktör kişilik kuramı kişilik özellikleri ortaokul öğrencileri ölçek geliştirme
Kaynakça
- Aliyev, P. (2008). Beş faktörlü kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Apple, M. T. (2011). The Big Five personality traits and foreign language speaking confidence among Japanese EFL students [Doctoral dissertation]. Temple University.
- Arslan, D. (2019). İngilizcenin yabancı dil olarak öğrenimindeki iletişim stratejilerinin kullanımı ve kişilik özellikleri üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Asmalı, M. (2017). Big five personality traits and test anxiety among english as a foreign language learners. Iğdır University Journal of Social Sciences, 11(4), 1-21.
- Atak, H. (2013). On-maddeli kişilik ölçeği'nin Türk kültürü'ne uyarlanması. Nöropsikiyatri Arşivi, 50(4), 312-319.
- Bilgin, M. (2017). Ergenin beş faktör kişilik özellikleri ile sosyal yetkinlik, bilişsel hatalar ve anne baba beş faktör kişilik özellikleri ilişkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 239-259.
- Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In: Bollen, K.A., & Long, J.S. (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
- Cattell, R. B. (1973). The description of personality: Basic traits resolved into clusters. The Journal Of Abnormal And Social Psychology, 38(4), 476-506.
- Cheaib, A. (2018). Personality and learning: An investigation into students’ personality development as an outcome of the Lebanese education system. International Journal of Commerce and Management Research, 4(2), 37-44. https://doi.org/10.22271/manage.2018.v3.i2.08
- Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışı psikolojinin temel kavramları (6.baskı). Remzi Kitapevi.
- Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Basımevi.
- Deckers, T., Falk, A., Kosse, F., & Schildberg-Hörisch, H. (2015). How does socio-economic status shape a child's personality?. IZA Discussion Paper, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2598917
- Digman, J. M. (1990). Personality structure: Emergence of the five-factor model. Annual Review Of Psychology, 41(1), 417-440.
- Goldberg, L. R. (1990). An alternative description of personality: The big-five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229.
- Hakimi, S., Hejazi, E., & Lavasani, M. G. (2011). The relationships between personality traits and students’ academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 29, 836-845. https://doi.org/ 10.1016/j.sbspro.2011.11.312
- Hamzadayı, E., & Büyükikiz, K. K. (2015). Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin konuşma becerisi öz-yeterlik algıları ile kişilik tipleri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 297-312.
- Horzum, M. B., Ayas, T., & Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 398-408. https://doi.org/ 10.19126/suje.298430
- Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
- Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
- Kaya, E. Ü. (2017). Üniversite öğrencilerinde kişilik özelliklerinin kişisel değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 169-190.
- Kaya Şen, A. (2019). Genç yetişkinlik dönemindeki bireylerin beş faktörlü kişilik özellikleriyle beden algısı ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
- Köse, T. P. (2015). Bir devlet lisesinde okuyan ergenlerde benlik saygısı ve kişilik özelliklerinin ana-baba tutumları açısından yordanması [Yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
- Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
- Liang, H. Y., & Kelsen, B. (2018). Influence of personality and motivation on oral presentation performance. Journal of Psycholinguistic Research, 47(4), 755-776. https://doi.org/10.1007/s10936-017-9551-6
- Lun, V. M. C., & Bond, M. H. (2006). Achieving relationship harmony in groups and its consequence for group performance. Asian Journal of Social Psychology, 9(3), 195-202.
- McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2008). Empirical and theoretical status of the five-factor model of personality traits. The SAGE Handbook of Personality Theory and Assessment, 1, 273-294. https://doi.org/10.4135/9781849200462.n13
- Ötken, A. B., & Cenkci, T. (2013). Beş faktör kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41-51.
- Pekyürek, İ. (2018). Bir okul örnekleminde anne baba tutumlarının ergenlerin kişilik yapısı ve cinsiyet rolü ile ilişkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
- Safdarian, Z., Ghyasi, M., & Farsani, M. A. (2014). How reading strategy use and personality types are related. Reading, 14(1), 121-135.
- Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. https://psycnet.apa.org /record/2003-08119-003 adresinden erişildi.
- Song, Y., & Shi, M. (2017). Associations between empathy and big five personality traits among Chinese undergraduate medical students. PloS One, 12(2). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0171665
- Sorić, I., Penezić, Z., & Burić, I. (2017). The Big Five personality traits, goal orientations, and academic achievement. Learning and Individual Differences, 54, 126-134. https://doi.org/ 10.1016/j.lindif.2017.01.024
- Sözay, D. (2020). Lise öğrencilerinde beş faktörlü kişilik özellikleri, pozitif negatif duygu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
- Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon, Inc., MA.
- Tatar, A. (2016). Beş faktör kişilik ölçeğinin kısa formunun geliştirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17, 14-23.
- Vural, H. (2017). The relationship of personality traits with English speaking anxiety and English speaking self-efficiacy [Doctoral dissertation]. Gazi University.
- Yanardöner, E. (2010). The relationship between learning styles and personality traits of students from Boğaziçi university faculty of education [Doctoral dissertation]. Boğaziçi University.
- Yavuz, G., & Doğan, N. (2015). Boyut sayısı belirlemede Velicer’in map testi ve Horn’un paralel analizinin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 176-188.
- Yılmaz, M. (2019). Lise öğrencilerinde yaratıcı kişilik ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler [Yüksek lisans tezi]. Nişantaşı Üniversitesi.
- Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi.
- Zamani, B. E., Abedini, Y., & Kheradmand, A. (2011). Internet addiction based on personality characteristics of high school students in Kerman, Iran. Addiction and Health, 3(3-4), 85.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Alan Eğitimleri |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Eylül 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 23 Sayı: 3 |
