Research Article
BibTex RIS Cite

Ergenlerde Algılanan Stres, Akademik Öz Yeterlik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 22 Issue: 1, 186 - 214, 30.04.2024

Ahmet Karcı Seher Balcı Çelik

https://doi.org/10.37217/tebd.1324851

Abstract

Ergenlik bireylerde biyolojik, psikolojik ve sosyal değişimlerin meydana geldiği bir dönemdir ve ergen bireyler bu dönemde yetişkinliğe doğru adım atmaktadırlar. Ergen bireylerde yaşanan bu değişim onların stres düzeylerini, okul hayatında oldukları için akademik öz yeterliklerini, meydana gelen psikososyal değişimler ise psikolojik sağlamlıklarını etkileyebilmektedir. Bu araştırmanın amacı ergenlerde algılanan stres, akademik öz yeterlik ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu araştırma korelasyonel desene sahip nicel bir çalışmadır. Bu araştırmanın çalışma grubu uygun örnekleme ile seçilen 464 lise öğrencisinden oluşmuştur. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Akademik Öz Yeterlik Ölçeği, Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ile elde edilmiştir. Bütün istatistiksel analizler SPSS 25 programı kullanılarak yapılmıştır. Verileri analiz etmek için Pearson Korelasyonel Analizi, Çoklu Regresyon Analizi, Bağımsız Örneklem t Testi ve Tek Yönlü ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonuçları algılanan stresleri yüksek olan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının düşük olduğunu, akademik öz yeterlikleri yüksek olan ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının yüksek olduğunu göstermiştir. Ayrıca cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü ile psikolojik sağlamlık arasında anlamlı bir farklılık olmadığı bulunmuştur. Öğrencilere algılanan stres, akademik öz yeterlik ve psikolojik sağlamlık konularında psikoeğitsel müdahale çalışmaları yapılabilir.

Keywords

Ergenlik Algılanan stres Akademik öz yeterlik Psikolojik sağlamlık

References

  • Açıksöz, S., Uzun, Ş. & Arslan, F. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlilik algısı ile klinik uygulamaya ilişkin kaygı ve stres durumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 58(1), 129-135. https://doi.org/10.5455/gulhane.169643
  • Adams, G. (2000). Adolescent development the essential readings. UK: Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
  • Ağırkan, M. & Kağan, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 225-245. https://doi.org/10.17556/erziefd.335063
  • Akan, S. (2022). Cerrahi yoğun bakım hemşirelerinde psikolojik dayanıklılık, algılanan stres ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Aksoy, M. (2007). Ansiklopedik beslenme, diyet ve gıda sözlüğü. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
  • Arslan, G. (2015). Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (ÇGPSÖ) psikometrik özellikleri: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 1-12. https://doi.org/10.12984/eed.23397
  • Arslan, G. & Balkıs, M. (2016). Ergenlerde duygusal istismar, problem davranışlar, özyeterlik ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 8-22. https://doi.org/10.19126/suje.35977
  • Arslan, I. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon düzeyleri ve algılanan stres arasındaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 73-86. https://doi.org/10.20493/birtop.477445
  • Ataş, N. S. & Kumcağız, H. (2020). Ergenlerin akademik erteleme davranışları, akademik öz yeterlik inançları ve mükemmeliyetçilik. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 375-386.
  • Ateş, B. & Sağar, M. E. (2022). Psikolojik danışman adaylarında akademik başarının yordayısıcı olarak psikolojik sağlamlık, bilişsel esneklik ve öz-yeterlik. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 1-9. https://doi.org/10.17556/erziefd.894637
  • Aydın, M. & Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37-53.
  • Aytaç, S. (2009). İş stresi yönetimi el kitabı iş stresi: Oluşumu, nedenleri, başa çıkma yolları, yönetimi. Bursa: Uludağ Üniversitesi İİBF.
  • Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlik inançları. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235-252.
  • Bandura, A. (1997). Self efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
  • Bell, A. C. & D’Zurilla, T. J. (2009). The influence of social problem-solving ability on the relationship between daily stress and adjustment. Cogn Ther Res, 33, 439-448. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9256-8
  • Bostan, B. C. & Duru, E. (2019). Ergenlerde algılanan psikolojik istismar ile öznel iyi oluş ilişkisinde psikolojik sağlamlık ve sosyal bağlılığın rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 205-224. https://doi.org/10.9779/pauefd.568123
  • Brackenreed, D. (2010). Resilience and risk. International Education Studies, 3(3), 111-121. https://doi.org/10.5539/ies.v3n3p111
  • Bullough, A., Renko, M. & Myatt, T. (2014). Danger zone entrepreneurs: the importance of resilience and self–efficacy for entrepreneurial intentions. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(3), 473-499. https://doi.org/10.1111/etap.12006
  • Bulut, B. (2016). Ergenlerin anksiyete, sosyal destek ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyükuçar, N. (2022). Belirli risk faktörlerine maruz kalmış ergenlerde akademik ve psikolojik sağlamlığı yordayan faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Can, M. & Cantez, K. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76.
  • Chang, E. C., D’Zurilla, T. J. & Sanna, L. J. (2009). Social problem solving as a mediator of the link between stress and psychological well-being in middle-adulthood. Cogn Ther Res, 33, 33-49. https://doi.org/10.1007/s10608-007-9155-9
  • Chun, A. H. C. & Choi, J. N. (2005). Rethinking procrastination: Positive effects of “active” procrastination behavior on attitudes and performance. The Journal of Social Psychology, 145, 245-264. https://doi.org/10.3200/SOCP.145.3.245-264
  • Cıla, M. S. (2015). Anadolu lisesi 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının, akademik öz yeterlik, mükemmeliyetçilik ve akademik güdülenmeden yordanması. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Cicchetti, D. & Toth, S. L. (1997). Developmental perspectives on trauma: Theory, research and intervention. Rochester: Rochester University.
  • Cohen, S., Kamarack, T. & Mermeistein, R. (1983). A global measure of perceived stres. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
  • Csikszentmihalyi, M. (2009). The promise of positive psychology. Psychological Topics, 18(2), 203-211.
  • Çankaya, M. (2020). Hastane çalışanlarındaki iş stresinin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. Business and Management Studies: An International Journal, 8(1), 121-143. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1389
  • Çoban, E. A. (2013). Interpersonal cognitivedistortionsand stress coping strategies of late adolescent. Eğitim Araştırmaları-Eurasion Journal of Educational Research, 51, 65-84.
  • Dacey, J. S. & Kenny, M. (1994). Adolescent development. USA: Brown & Benchmark Publishers.
  • Dereceli, Ç. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin covid 19 sürecinde algıladıkları stres düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(2), 74-81.
  • Doğan, B. & Eser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli MYO örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(4), 29-39.
  • Doğan, B. B. (2020). Okul psikolojik danışmanlarının (Rehber öğretmenlerinin) psikolojik sağlamlık, öz yeterlik ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Doğan-Laçin, B. G. & Yalçın, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358-371. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037424
  • Durak, İ. (2021). Psikolojik sağlamlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide öz yeterliğin aracı etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 1175-1190. https://doi.org/10.17755/esosder.816639
  • Duran, Ş. (2018). Lise öğrencilerinin problem çözmeye yönelik inançları ve akademik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Durlak, J. A. (1998). Common risk and protective factors in successful prevention programs. American Journal of Orthopsychiatry, 68(4), 512-520. https://doi.org/10.1037/h0080360
  • Eggen, P. & Kauchak, D. (Ed.). (1999). Educational psychology. New Jersey: Printice-Hall, Inc.
  • Ekinci, E. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin akademik öz yeterlik düzeyleri ve akademik erteleme davranışlarının öğrenilmiş çaresizlik düzeylerini yordama gücü. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Eisenberger, J., Conti-D’Antonio, M. & Bertarndo, R. (2005). Self efficacy: Raising the bar for all students. ABD: Eye on Education.
  • Engle, P. L., Castle, S. & Menon, P. (1996). Child development: Vulnerability and resilience. Social Science and Medicine, 43(5), 621-635. https://doi.org/10.1016/0277-9536(96)00110-4
  • Erarslan, Ö. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü ve umudun aracı rolünün incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zeka özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Erkoç, B. & Danış, M. Z. (2020). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 34-42.
  • Eroğlu, O. & Yıldırım, Y. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının akademik öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 67-73. https://doi.org/10.32706/tusbid.419468
  • Eryılmaz, A. (2009). Ergenlik döneminde stres ve başa çıkma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 20-37.
  • Everall, R. D., Altrows, K. J. & Paulson, B. L. (2006). Creating a future: A study of resilience in suicidal female adolescents. Journal of Counseling and Development, 84(4), 461-470. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2006.tb00430.x
  • Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. London: SAGE.
  • Friborg, O., Hjemdal, O., Martinussen, M. & Rosenvinge, J. H. (2009). Empirical support for resilience as more than the counterpart and absence of vulnerability and symptoms of mental disorder. Journal of Individual Differences, 30(3), 138-151. https://doi.org/10.1027/1614-0001.30.3.138
  • Gable, S. L. & Haidth, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Review of General Psychology, 9(2), 103-110. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.103
  • Gander, M. J. & Gardiner, H. W. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi (A. Sönmez, N. Çelen, B. Onur, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Garmezy, N. (1991). Resiliency and vulnerability to adverse developmental outcomes associated with poverty. American Behavioral Scientist, 34(4), 416-430. https://doi.org/10.1177/0002764291034004003
  • George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. New York: Routledge.
  • Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
  • Gizir, C. & Aydın, G. (2006). Psikolojik sağlamlık ve ergen gelişim ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 87-99.
  • Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91–109.
  • Güldü, S. (2015). Liselerde okuyan öğrencilerin görüşleri doğrultusunda okul metaforları, akademik öz yeterlik ve lise yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Güloğlu, B. & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
  • Gündaş, A. (2013). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu ve bağlanma stilleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Güngörmüş, K., Okanlı, A. & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarını etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14.
  • Hawley, D. R. & DeHaan, L. (1996). Toward a definition of family resilience: Integrating life-span and family perspectives. Family Process, 35(3), 283-298. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1996.00283.x
  • Hegney, D. G., Rees, C. S., Eley, R., Osseiran-Moisson, R. & Francis, K. (2015). The contribution of individual psychological resilience in determining the professional quality of life of Australian nurses. Frontiers in Psychology, 6(1613), 1–8. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01613
  • Işık, Y. & Çelik, E. (2020). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın sosyal dışlanma, sosyal kaygı, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 174-209. https://doi.org/10.26466/opus.642037
  • Jerusalem, M. & Schwarzer, R. (1981). Fragebogen zur Erfassung von “Selbstwirksamkeit. Skalen zur Befindlichkeit und Persoenlichkeit. R. Schwarzer (Hrsg.). (Forschungsbericht No. 5). Berlin: Freie Universitaet, Institut fuer Psychologie.
  • Jose, P. E. & Huntsinger, C. S. (2005). Moderation and mediation effects of coping by Chinese American and European American adolescents. Journal of Genetic Psychology, 166(1), 16-43. https://doi.org/10.3200/GNTP.166.1.16-44.
  • Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: Güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış Dergisi, 73, 63-81.
  • Kara, E. (2021). Öğrenci sporcularda algılanan stres ve psikolojik sağlamlık ilişkisi: Başa çıkma stratejileri, bilinçli farkındalık ve algılanan sosyal desteğin aracılığı. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129- 142.
  • Karataş, Z. & Yavuzer, Y. (Ed.). (2018). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
  • Keleş, D. A. (2022). Covid-19 pandemi sürecinin hemşirelik öğrencilerinin psikolojik sağlamlık, algılanan stres ve kaygı düzeylerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kenny, D. T. (2000). Psychological foundations of stress and coping: A developmental perspective. Stres and health: Research and clinical applications. Amsterdam: Gordan Breach/Harwood Academic.
  • Kılıç, N., Mammadov, M., Koçhan, K. & Aypay, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde genel öz yeterlik inancı ve beden imajının psikolojik sağlamlık düzeyini yordama gücü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-13. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018044245
  • Kılıç, P. (2019). Ergenlerde beden imgesi ile psikolojik sağlamlık ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kılınç, B. (2023). Ortaokul öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin sosyal ilişkiler, okula aidiyet ve öz yeterlik açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Koca, F. & Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü. İlköğretim Online, 18(1), 241-252.
  • Konaçoğlu, İ. Y. (2021). Koronanirüs salgınında endişe ve algılanan stresin ruh sağlığına etkisi: Korku-kontrol ve psikolojik sağlamlık değişkenlerinin aracı rolü. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kurtoğlu, S. S. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin algılanan sosyal destek, benlik saygısı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kuzgun, Y. (2014). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. NewYork: Springer.
  • Liebenberg, L., Ungar, M. & Van de Vijver, F. R. R. (2012). Validation of the child and youth resilience measure-28 (CYRM-28) among Canadian youth. Research on Social Work Practice, 22(2), 219-226. https://doi.org/10.1177/1049731511428619
  • Liebenberg, L., Ungar, M. & Leblanc, J. C. (2013). The CYRM-12: A brief measure of resilience. Canadian Journal of Public Health, 104(2), 131-135. https://doi.org/10.1007/BF03405676
  • Luthar, S., Cicchetti, D. & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164
  • McNamara, S. (2000). Stress in young people: What’s new and what can we do? London: Continuum.
  • Maddux, J. E. & Gosselin, J. T. (2003). Self efficacy. M. R. Leary & J. P. Tangney (Ed.), Handbook of self and identity içinde (s. 218-238). New York: Guilford Press.
  • Masten, A. S. (1999). Resilience comes of age: Reflections on the past and outlook for the next generation of research. M. D. Glantz & J. L. Johnson (Ed.), Longitudinal research in the social and behavioral sciences. Resilience and development: Positive life adaptations içinde (s. 281–296). Kluwer Academic Publishers.
  • Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
  • Masten, A. S. (2014). Global perspectives on resilience in children and youth. Child Development, 85(1), 6–20. https://doi.org/10.1111/cdev.12205
  • Masten, A. S., Best, K. M. & Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2(4), 425-444. https://doi.org/10.1017/S0954579400005812
  • Masten, A. S. & Reed, M.G. (2002). Resilience in development. C. R. Snyder & S. J. Lopez (Ed.), The handbook of positive psychology içinde (s. 74–88). New York, NY: Oxford University Press.
  • Masten, A. S. & Tellegen, A. (2012). Resilience in developmental psychopathology: Contributions of the project competence longitudinal study. Development and Psychopathology, 24(2), 345-361. https://doi.org/10.1017/S095457941200003X
  • Mills, J., Woods, C., Harrison, H., Chamberlain-Salaun, J. & Spencer, B. (2017). Retention of early career registered nurses: the influence of self-concept, practice environment and resilience in the first five years post-graduation. Journal of Research in Nursing, 22(5), 372-385. https://doi.org/10.1177/1744987117709515
  • Ocak, H. (2022). Hastane çalışanlarının algılanan stres düzeyleri ve psikolojik sağlamlık durumlarının öznel iyi oluş durumları ile ilişkisinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Öz, F. & Yılmaz, B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
  • Özgenel, M. & Deniz, A. (2020). Öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ile akademik güdülenme ve akademik öz yeterlik arasındaki ilişki: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 131-146. https://doi.org/10.32329/uad.806826
  • Ramirez, E. R. (2007). Resilience: A concept analysis. Nursing Forum, 42(2), 73-82. https://doi.org/10.1111/j.1744-6198.2007.00070.x
  • Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58(3), 307-321. https://doi.org/10.1002/jclp.10020
  • Rushton, C. H., Batcheller, J., Schroeder, K. & Donohue, P. (2015). Burnout and resilience among nurses practicing high-intensity settings. American Journal of Critical-Care, 24(5), 412–420. https://doi.org/10.4037/ajcc2015291
  • Sahranc, U. (2015). Akış kuramı. B. E. Tekinalp & Ş. I. Terzi (Ed.), Eğitimde pozitif psikoloji uygulamaları içinde (s. 111-142). Ankara: Pegem Akademi.
  • Seçim, G. (2020). Bilişsel esneklik ve duygu düzenleme özelliklerinin psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 505-524. https://doi.org/10.37217/tebd.716151
  • Seligman, M. E. P. (2005). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. C. R. Synder & S. Lopez (Ed.), Handbook of positive psychology içinde (s. 3-7). New York: Oxford University.
  • Selye, H. (1976). Stres in health and disease. London: Butterworths.
  • Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
  • Sezgin, M. (2013). Öğrencilerin matematiğe yönelik tutumlarının akademik öz yeterlik algıları ve algıladıkları öğretmen davranışları açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Story, L. (2016). Patofizyoloji: Pratik bir yaklaşım (N. Ovayolu & Ö. Ovayolu, Çev.). Çukurova: Nobel Tıp Kitapevi.
  • Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres düzeylerinin fakülte türü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kilis 17 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-35.
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Tan, S. Y. & Yip, A. (2018). Hans Selye (1907–1982): Founder of the Stress Theory. Singapore Medical Journal, 59(4), 170-171. https://doi.org/10.11622/smedj.2018043
  • Taş, A. & Özkara, Z. U. (2020). İş stresinin algılanan yönetici desteği ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide üstlendiği rol. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21), 475-504. https://doi.org/10.26466/opus.662681
  • Taşdemir, D. Ş. & Demirkan, E. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinde algılanan stresin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 123-132.
  • Toraman, Ç., Sarıgedik, E., Toraman, M. Ç. & Noyan, C. O. (2023). Kurum bakımında kalan ergenlerin, psikolojik dayanıklılık, öz yeterlilik ve sosyal duygusal öğrenme becerilerinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(1), 169-184. https://doi.org/10.33417/tsh.1062003
  • Tuğrul, C. D. (2000). Stres ve depresyon. Psikiyatri Dünyası(4), 12-17.
  • Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Turgut, Ö. & Çapan, B. E. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: Algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(44), 162-183. https://doi.org/10.21764/maeuefd.309934 Uslu, T. (2018). Üniversite öğrencilerinin liderlik, akademik öz yeterlik ve okula yabancılaşma algıları (Erzincan Üniversitesi örneği). (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Usta, K. N. (2017). Evli çiftlerde bağlanma stilleri ve ilişki istikrarı. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Tartışma Metinleri.
  • Walsh, F. (2007). Traumatic loss and major disasters: Strengthening family and community resilience. Family Process, 46(2), 207-227. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2007.00205.x
  • Wille, N., Bettge, S. & Ravens-Sieberer, U. (2008). Risk and protective factors for children’s and adolescents’ mental health: Results of the BELLA study. European Child and Adolescent Psychiatry, 17, 133-147. https://doi.org/10.1007/s00787-008-1015-y
  • Yağmur, T. & Türkmen, S. N. (2017). Ruhsal hastalığı olan hastalara bakım veren aile üyelerinde algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 542-548.
  • Yavuzer, H. (2011). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yavuzer, Y. & Koç, M. (2002). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmen yetkinlikleri üzerinde bir değerlendirme. Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 35-43.
  • Yerlikaya, E. E. & İnanç, B. Y. (2007). Algılanan Stres Ölçeği’nin Türkçe çevirisinin psikometrik özellikleri. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Özet Kitabı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Yıldırım, F. B. & Demir, A. (2017). Kendini engellemenin yordayıcıları olarak öz saygı, öz anlayış ve akademik öz yeterlilik. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 676-701. https://doi.org/10.12984/egeefd.315727
  • Yıldız, F. N. Y. & Kardaş, F. (2021). Ergenlerde akademik öz yeterlilik, içsel motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1073-1099. https://doi.org/10.33711/yyuefd.957391
  • Yılmaz, M., Gürçay, D. & Ekici, G. (2007). Akademik öz yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 253 – 259.
  • Yılmaz, Ş. (2019). Resim-iş eğitimi bilim dalı öğrencilerinin öğretmenlik öz yeterlilikleri ile psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.

Investigation of the Relationship among Perceived Stress, Academic Self-Efficacy and Psychological Resilience in Adolescents

Year 2024, Volume: 22 Issue: 1, 186 - 214, 30.04.2024

Ahmet Karcı Seher Balcı Çelik

https://doi.org/10.37217/tebd.1324851

Abstract

Adolescence is a period in which individuals undergo biological, psychological and social changes, and adolescent individuals take step by step towards adulthood during this period. This change experienced in adolescent individuals can affect their stress levels and their academic self-efficacy because they are in school life, and the psychosocial changes that occur can affect their psychological resilience. The aim of this study is to examine the relationship among perceived stress, academic self-efficacy and psychological resilience in adolescents. This research is a quantitative study with a correlational design. The study group of this research consisted of 464 high school students selected by convenient sampling. The data of the research were obtained with the Personal Information Form, Perceived Stress Scale, Academic Self-Efficacy Scale and Child and Youth Psychological Resilience Scale. All statistical analyses were performed using SPSS 25 software. Pearson Correlation Analysis, Multiple Regression Analysis, Independent Sample T Test and One- Way ANOVA were used to analyze the data. Research results showed that adolescents with high perceived stress had low psychological resilience, while adolescents with high academic self-efficacy had high psychological resilience. Additionally, it was found that there was no significant difference between any variable of gender, grade level, school type and psychological resilience. Psychoeducational intervention studies can be conducted for students on perceived stress, academic self-efficacy and psychological resilience.

Keywords

Adolescence Perceived stres Academic self-efficacy Psychological resilience

References

  • Açıksöz, S., Uzun, Ş. & Arslan, F. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlilik algısı ile klinik uygulamaya ilişkin kaygı ve stres durumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 58(1), 129-135. https://doi.org/10.5455/gulhane.169643
  • Adams, G. (2000). Adolescent development the essential readings. UK: Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
  • Ağırkan, M. & Kağan, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 225-245. https://doi.org/10.17556/erziefd.335063
  • Akan, S. (2022). Cerrahi yoğun bakım hemşirelerinde psikolojik dayanıklılık, algılanan stres ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Aksoy, M. (2007). Ansiklopedik beslenme, diyet ve gıda sözlüğü. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
  • Arslan, G. (2015). Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (ÇGPSÖ) psikometrik özellikleri: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 1-12. https://doi.org/10.12984/eed.23397
  • Arslan, G. & Balkıs, M. (2016). Ergenlerde duygusal istismar, problem davranışlar, özyeterlik ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 8-22. https://doi.org/10.19126/suje.35977
  • Arslan, I. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon düzeyleri ve algılanan stres arasındaki ilişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 73-86. https://doi.org/10.20493/birtop.477445
  • Ataş, N. S. & Kumcağız, H. (2020). Ergenlerin akademik erteleme davranışları, akademik öz yeterlik inançları ve mükemmeliyetçilik. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 375-386.
  • Ateş, B. & Sağar, M. E. (2022). Psikolojik danışman adaylarında akademik başarının yordayısıcı olarak psikolojik sağlamlık, bilişsel esneklik ve öz-yeterlik. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 1-9. https://doi.org/10.17556/erziefd.894637
  • Aydın, M. & Egemberdiyeva, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 37-53.
  • Aytaç, S. (2009). İş stresi yönetimi el kitabı iş stresi: Oluşumu, nedenleri, başa çıkma yolları, yönetimi. Bursa: Uludağ Üniversitesi İİBF.
  • Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlik inançları. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235-252.
  • Bandura, A. (1997). Self efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
  • Bell, A. C. & D’Zurilla, T. J. (2009). The influence of social problem-solving ability on the relationship between daily stress and adjustment. Cogn Ther Res, 33, 439-448. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9256-8
  • Bostan, B. C. & Duru, E. (2019). Ergenlerde algılanan psikolojik istismar ile öznel iyi oluş ilişkisinde psikolojik sağlamlık ve sosyal bağlılığın rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 205-224. https://doi.org/10.9779/pauefd.568123
  • Brackenreed, D. (2010). Resilience and risk. International Education Studies, 3(3), 111-121. https://doi.org/10.5539/ies.v3n3p111
  • Bullough, A., Renko, M. & Myatt, T. (2014). Danger zone entrepreneurs: the importance of resilience and self–efficacy for entrepreneurial intentions. Entrepreneurship Theory and Practice, 38(3), 473-499. https://doi.org/10.1111/etap.12006
  • Bulut, B. (2016). Ergenlerin anksiyete, sosyal destek ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyükuçar, N. (2022). Belirli risk faktörlerine maruz kalmış ergenlerde akademik ve psikolojik sağlamlığı yordayan faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Can, M. & Cantez, K. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76.
  • Chang, E. C., D’Zurilla, T. J. & Sanna, L. J. (2009). Social problem solving as a mediator of the link between stress and psychological well-being in middle-adulthood. Cogn Ther Res, 33, 33-49. https://doi.org/10.1007/s10608-007-9155-9
  • Chun, A. H. C. & Choi, J. N. (2005). Rethinking procrastination: Positive effects of “active” procrastination behavior on attitudes and performance. The Journal of Social Psychology, 145, 245-264. https://doi.org/10.3200/SOCP.145.3.245-264
  • Cıla, M. S. (2015). Anadolu lisesi 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının, akademik öz yeterlik, mükemmeliyetçilik ve akademik güdülenmeden yordanması. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Cicchetti, D. & Toth, S. L. (1997). Developmental perspectives on trauma: Theory, research and intervention. Rochester: Rochester University.
  • Cohen, S., Kamarack, T. & Mermeistein, R. (1983). A global measure of perceived stres. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
  • Csikszentmihalyi, M. (2009). The promise of positive psychology. Psychological Topics, 18(2), 203-211.
  • Çankaya, M. (2020). Hastane çalışanlarındaki iş stresinin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. Business and Management Studies: An International Journal, 8(1), 121-143. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1389
  • Çoban, E. A. (2013). Interpersonal cognitivedistortionsand stress coping strategies of late adolescent. Eğitim Araştırmaları-Eurasion Journal of Educational Research, 51, 65-84.
  • Dacey, J. S. & Kenny, M. (1994). Adolescent development. USA: Brown & Benchmark Publishers.
  • Dereceli, Ç. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin covid 19 sürecinde algıladıkları stres düzeylerinin psikolojik sağlamlık üzerindeki etkisinin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 5(2), 74-81.
  • Doğan, B. & Eser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli MYO örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(4), 29-39.
  • Doğan, B. B. (2020). Okul psikolojik danışmanlarının (Rehber öğretmenlerinin) psikolojik sağlamlık, öz yeterlik ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Doğan-Laçin, B. G. & Yalçın, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358-371. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018037424
  • Durak, İ. (2021). Psikolojik sağlamlık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide öz yeterliğin aracı etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 1175-1190. https://doi.org/10.17755/esosder.816639
  • Duran, Ş. (2018). Lise öğrencilerinin problem çözmeye yönelik inançları ve akademik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Durlak, J. A. (1998). Common risk and protective factors in successful prevention programs. American Journal of Orthopsychiatry, 68(4), 512-520. https://doi.org/10.1037/h0080360
  • Eggen, P. & Kauchak, D. (Ed.). (1999). Educational psychology. New Jersey: Printice-Hall, Inc.
  • Ekinci, E. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin akademik öz yeterlik düzeyleri ve akademik erteleme davranışlarının öğrenilmiş çaresizlik düzeylerini yordama gücü. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Eisenberger, J., Conti-D’Antonio, M. & Bertarndo, R. (2005). Self efficacy: Raising the bar for all students. ABD: Eye on Education.
  • Engle, P. L., Castle, S. & Menon, P. (1996). Child development: Vulnerability and resilience. Social Science and Medicine, 43(5), 621-635. https://doi.org/10.1016/0277-9536(96)00110-4
  • Erarslan, Ö. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü ve umudun aracı rolünün incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zeka özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Erkoç, B. & Danış, M. Z. (2020). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 34-42.
  • Eroğlu, O. & Yıldırım, Y. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının akademik öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 67-73. https://doi.org/10.32706/tusbid.419468
  • Eryılmaz, A. (2009). Ergenlik döneminde stres ve başa çıkma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 20-37.
  • Everall, R. D., Altrows, K. J. & Paulson, B. L. (2006). Creating a future: A study of resilience in suicidal female adolescents. Journal of Counseling and Development, 84(4), 461-470. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2006.tb00430.x
  • Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS Statistics. London: SAGE.
  • Friborg, O., Hjemdal, O., Martinussen, M. & Rosenvinge, J. H. (2009). Empirical support for resilience as more than the counterpart and absence of vulnerability and symptoms of mental disorder. Journal of Individual Differences, 30(3), 138-151. https://doi.org/10.1027/1614-0001.30.3.138
  • Gable, S. L. & Haidth, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Review of General Psychology, 9(2), 103-110. https://doi.org/10.1037/1089-2680.9.2.103
  • Gander, M. J. & Gardiner, H. W. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi (A. Sönmez, N. Çelen, B. Onur, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
  • Garmezy, N. (1991). Resiliency and vulnerability to adverse developmental outcomes associated with poverty. American Behavioral Scientist, 34(4), 416-430. https://doi.org/10.1177/0002764291034004003
  • George, D. & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. New York: Routledge.
  • Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
  • Gizir, C. & Aydın, G. (2006). Psikolojik sağlamlık ve ergen gelişim ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 87-99.
  • Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91–109.
  • Güldü, S. (2015). Liselerde okuyan öğrencilerin görüşleri doğrultusunda okul metaforları, akademik öz yeterlik ve lise yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Güloğlu, B. & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
  • Gündaş, A. (2013). Lise öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak benlik kurgusu ve bağlanma stilleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Güngörmüş, K., Okanlı, A. & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıklarını etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14.
  • Hawley, D. R. & DeHaan, L. (1996). Toward a definition of family resilience: Integrating life-span and family perspectives. Family Process, 35(3), 283-298. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.1996.00283.x
  • Hegney, D. G., Rees, C. S., Eley, R., Osseiran-Moisson, R. & Francis, K. (2015). The contribution of individual psychological resilience in determining the professional quality of life of Australian nurses. Frontiers in Psychology, 6(1613), 1–8. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01613
  • Işık, Y. & Çelik, E. (2020). Ergenlerde psikolojik sağlamlığın sosyal dışlanma, sosyal kaygı, cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(27), 174-209. https://doi.org/10.26466/opus.642037
  • Jerusalem, M. & Schwarzer, R. (1981). Fragebogen zur Erfassung von “Selbstwirksamkeit. Skalen zur Befindlichkeit und Persoenlichkeit. R. Schwarzer (Hrsg.). (Forschungsbericht No. 5). Berlin: Freie Universitaet, Institut fuer Psychologie.
  • Jose, P. E. & Huntsinger, C. S. (2005). Moderation and mediation effects of coping by Chinese American and European American adolescents. Journal of Genetic Psychology, 166(1), 16-43. https://doi.org/10.3200/GNTP.166.1.16-44.
  • Kaba, İ. (2019). Stres, ruh sağlığı ve stres yönetimi: Güncel bir gözden geçirme. Akademik Bakış Dergisi, 73, 63-81.
  • Kara, E. (2021). Öğrenci sporcularda algılanan stres ve psikolojik sağlamlık ilişkisi: Başa çıkma stratejileri, bilinçli farkındalık ve algılanan sosyal desteğin aracılığı. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129- 142.
  • Karataş, Z. & Yavuzer, Y. (Ed.). (2018). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
  • Keleş, D. A. (2022). Covid-19 pandemi sürecinin hemşirelik öğrencilerinin psikolojik sağlamlık, algılanan stres ve kaygı düzeylerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kenny, D. T. (2000). Psychological foundations of stress and coping: A developmental perspective. Stres and health: Research and clinical applications. Amsterdam: Gordan Breach/Harwood Academic.
  • Kılıç, N., Mammadov, M., Koçhan, K. & Aypay, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde genel öz yeterlik inancı ve beden imajının psikolojik sağlamlık düzeyini yordama gücü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-13. https://doi.org/10.16986/HUJE.2018044245
  • Kılıç, P. (2019). Ergenlerde beden imgesi ile psikolojik sağlamlık ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kılınç, B. (2023). Ortaokul öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin sosyal ilişkiler, okula aidiyet ve öz yeterlik açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Koca, F. & Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü. İlköğretim Online, 18(1), 241-252.
  • Konaçoğlu, İ. Y. (2021). Koronanirüs salgınında endişe ve algılanan stresin ruh sağlığına etkisi: Korku-kontrol ve psikolojik sağlamlık değişkenlerinin aracı rolü. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kurtoğlu, S. S. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin algılanan sosyal destek, benlik saygısı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Kuzgun, Y. (2014). Meslek gelişimi ve danışmanlığı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. NewYork: Springer.
  • Liebenberg, L., Ungar, M. & Van de Vijver, F. R. R. (2012). Validation of the child and youth resilience measure-28 (CYRM-28) among Canadian youth. Research on Social Work Practice, 22(2), 219-226. https://doi.org/10.1177/1049731511428619
  • Liebenberg, L., Ungar, M. & Leblanc, J. C. (2013). The CYRM-12: A brief measure of resilience. Canadian Journal of Public Health, 104(2), 131-135. https://doi.org/10.1007/BF03405676
  • Luthar, S., Cicchetti, D. & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164
  • McNamara, S. (2000). Stress in young people: What’s new and what can we do? London: Continuum.
  • Maddux, J. E. & Gosselin, J. T. (2003). Self efficacy. M. R. Leary & J. P. Tangney (Ed.), Handbook of self and identity içinde (s. 218-238). New York: Guilford Press.
  • Masten, A. S. (1999). Resilience comes of age: Reflections on the past and outlook for the next generation of research. M. D. Glantz & J. L. Johnson (Ed.), Longitudinal research in the social and behavioral sciences. Resilience and development: Positive life adaptations içinde (s. 281–296). Kluwer Academic Publishers.
  • Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
  • Masten, A. S. (2014). Global perspectives on resilience in children and youth. Child Development, 85(1), 6–20. https://doi.org/10.1111/cdev.12205
  • Masten, A. S., Best, K. M. & Garmezy, N. (1990). Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. Development and Psychopathology, 2(4), 425-444. https://doi.org/10.1017/S0954579400005812
  • Masten, A. S. & Reed, M.G. (2002). Resilience in development. C. R. Snyder & S. J. Lopez (Ed.), The handbook of positive psychology içinde (s. 74–88). New York, NY: Oxford University Press.
  • Masten, A. S. & Tellegen, A. (2012). Resilience in developmental psychopathology: Contributions of the project competence longitudinal study. Development and Psychopathology, 24(2), 345-361. https://doi.org/10.1017/S095457941200003X
  • Mills, J., Woods, C., Harrison, H., Chamberlain-Salaun, J. & Spencer, B. (2017). Retention of early career registered nurses: the influence of self-concept, practice environment and resilience in the first five years post-graduation. Journal of Research in Nursing, 22(5), 372-385. https://doi.org/10.1177/1744987117709515
  • Ocak, H. (2022). Hastane çalışanlarının algılanan stres düzeyleri ve psikolojik sağlamlık durumlarının öznel iyi oluş durumları ile ilişkisinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Öz, F. & Yılmaz, B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
  • Özgenel, M. & Deniz, A. (2020). Öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ile akademik güdülenme ve akademik öz yeterlik arasındaki ilişki: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 131-146. https://doi.org/10.32329/uad.806826
  • Ramirez, E. R. (2007). Resilience: A concept analysis. Nursing Forum, 42(2), 73-82. https://doi.org/10.1111/j.1744-6198.2007.00070.x
  • Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58(3), 307-321. https://doi.org/10.1002/jclp.10020
  • Rushton, C. H., Batcheller, J., Schroeder, K. & Donohue, P. (2015). Burnout and resilience among nurses practicing high-intensity settings. American Journal of Critical-Care, 24(5), 412–420. https://doi.org/10.4037/ajcc2015291
  • Sahranc, U. (2015). Akış kuramı. B. E. Tekinalp & Ş. I. Terzi (Ed.), Eğitimde pozitif psikoloji uygulamaları içinde (s. 111-142). Ankara: Pegem Akademi.
  • Seçim, G. (2020). Bilişsel esneklik ve duygu düzenleme özelliklerinin psikolojik sağlamlık üzerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 505-524. https://doi.org/10.37217/tebd.716151
  • Seligman, M. E. P. (2005). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. C. R. Synder & S. Lopez (Ed.), Handbook of positive psychology içinde (s. 3-7). New York: Oxford University.
  • Selye, H. (1976). Stres in health and disease. London: Butterworths.
  • Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
  • Sezgin, M. (2013). Öğrencilerin matematiğe yönelik tutumlarının akademik öz yeterlik algıları ve algıladıkları öğretmen davranışları açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Story, L. (2016). Patofizyoloji: Pratik bir yaklaşım (N. Ovayolu & Ö. Ovayolu, Çev.). Çukurova: Nobel Tıp Kitapevi.
  • Şahin, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin algılanan stres düzeylerinin fakülte türü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kilis 17 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 28-35.
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Tan, S. Y. & Yip, A. (2018). Hans Selye (1907–1982): Founder of the Stress Theory. Singapore Medical Journal, 59(4), 170-171. https://doi.org/10.11622/smedj.2018043
  • Taş, A. & Özkara, Z. U. (2020). İş stresinin algılanan yönetici desteği ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide üstlendiği rol. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21), 475-504. https://doi.org/10.26466/opus.662681
  • Taşdemir, D. Ş. & Demirkan, E. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinde algılanan stresin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 123-132.
  • Toraman, Ç., Sarıgedik, E., Toraman, M. Ç. & Noyan, C. O. (2023). Kurum bakımında kalan ergenlerin, psikolojik dayanıklılık, öz yeterlilik ve sosyal duygusal öğrenme becerilerinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(1), 169-184. https://doi.org/10.33417/tsh.1062003
  • Tuğrul, C. D. (2000). Stres ve depresyon. Psikiyatri Dünyası(4), 12-17.
  • Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Turgut, Ö. & Çapan, B. E. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: Algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(44), 162-183. https://doi.org/10.21764/maeuefd.309934 Uslu, T. (2018). Üniversite öğrencilerinin liderlik, akademik öz yeterlik ve okula yabancılaşma algıları (Erzincan Üniversitesi örneği). (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
  • Usta, K. N. (2017). Evli çiftlerde bağlanma stilleri ve ilişki istikrarı. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, Tartışma Metinleri.
  • Walsh, F. (2007). Traumatic loss and major disasters: Strengthening family and community resilience. Family Process, 46(2), 207-227. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2007.00205.x
  • Wille, N., Bettge, S. & Ravens-Sieberer, U. (2008). Risk and protective factors for children’s and adolescents’ mental health: Results of the BELLA study. European Child and Adolescent Psychiatry, 17, 133-147. https://doi.org/10.1007/s00787-008-1015-y
  • Yağmur, T. & Türkmen, S. N. (2017). Ruhsal hastalığı olan hastalara bakım veren aile üyelerinde algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 542-548.
  • Yavuzer, H. (2011). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yavuzer, Y. & Koç, M. (2002). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmen yetkinlikleri üzerinde bir değerlendirme. Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 35-43.
  • Yerlikaya, E. E. & İnanç, B. Y. (2007). Algılanan Stres Ölçeği’nin Türkçe çevirisinin psikometrik özellikleri. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Özet Kitabı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Yıldırım, F. B. & Demir, A. (2017). Kendini engellemenin yordayıcıları olarak öz saygı, öz anlayış ve akademik öz yeterlilik. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 676-701. https://doi.org/10.12984/egeefd.315727
  • Yıldız, F. N. Y. & Kardaş, F. (2021). Ergenlerde akademik öz yeterlilik, içsel motivasyon, azim ve psikolojik dayanıklılığın iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1073-1099. https://doi.org/10.33711/yyuefd.957391
  • Yılmaz, M., Gürçay, D. & Ekici, G. (2007). Akademik öz yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 253 – 259.
  • Yılmaz, Ş. (2019). Resim-iş eğitimi bilim dalı öğrencilerinin öğretmenlik öz yeterlilikleri ile psikolojik sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
There are 126 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects School Counseling
Journal Section Articles
Authors

Ahmet Karcı 0000-0002-9954-6315

Seher Balcı Çelik 0000-0001-9506-6528

Early Pub Date April 19, 2024
Publication Date April 30, 2024
Submission Date July 9, 2023
Acceptance Date February 12, 2024
Published in Issue Year 2024 Volume: 22 Issue: 1

Cite

APA Karcı, A., & Balcı Çelik, S. (2024). Ergenlerde Algılanan Stres, Akademik Öz Yeterlik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 186-214. https://doi.org/10.37217/tebd.1324851
 Download Cover Image

The Journal of Turkish Educational Sciences is published by Gazi University.